Suffragette - Σουφραζέτες

Παραγωγή: Βρετανία - 2015 

Διάρκεια: 106 λεπτά

Είδος: Δράμα Εποχής

Βαθμολογία: _{* * *}

Σκηνοθεσία: Sarah Gavron

Πρωταγωνιστούν: Carey Mulligan, Ben Whishaw, Helena Bonham Carter, Brendan Gleeson, Anne-Marie Duff, Romola Garai, Natalie Press, Grace Stottor, Geoff Bell, Amanda Lawrence, Shelley Longworth, Adam Michael Dodd, Sarah Finigan, Drew Edwards, Lorraine Stanley, Adam Nagaitis, Finbar Lynch, Samuel West, Nick Hendrix, Clive Wood, Morgan Watkins, Ross Green, Adrian Schiller, Joanna Neary, Annabelle Dowler καιη Meryl Streep

Υπόθεση: Βρισκόμαστε στην Αγγλία του 1912. Στις φτωχογειτονιές του Λονδίνου ζουν σκληρά εργαζόμενες γυναίκες που ταυτόχρονα είναι σύζυγοι, μητέρες και νοικοκυρές. Ανάμεσά τους και η Μοντ. Παντρεμένη με ένα «καλό παιδί» έχει ένα μικρό αγοράκι που το μεγαλώνει η γειτόνισσα όσο η Μοντ και ο άντρας της λείπουν στο εργοστάσιο. Η αδικία που βιώνει καθημερινά και η παντελής έλλειψη προοπτικής για το μέλλον την κάνουν να προσέξει τα μαχητικά κηρύγματα μιας συναδέλφου που ανήκει στις Σουφραζέτες, το δυναμικό φεμινιστικό κίνημα της εποχής που μαχόταν υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. Οι Σουφραζέτες, με ιδεολογικό αρχηγό και εμπνευστή την Έμελιν Πάνκχερστ (η Μέριλ Στριπ σε ένα σύντομο «τιμής ένεκεν» ρόλο) προέρχονταν τόσο από τα λαϊκά στρώματα και τη μεσαία τάξη όσο και από αριστοκρατικές οικογένειες. Ήταν γυναίκες που συνειδητοποίησαν, μετά από πολλές ειρηνικές διαμαρτυρίες χωρίς αποτελέσματα, ότι ο βίαιος αγώνας ήταν ο μόνος κατάλληλος για να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Ένας αγώνας που τις έφερε αντιμέτωπες με τη μισή και παραπάνω ανθρωπότητα και τις έκανε να χάσουν τις δουλειές τους, τα σπίτια τους, τα παιδιά τους, τις ζωές τους. Η Μοντ χωρίς καλά-καλά να το καταλάβει έγινε μία από αυτές. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην Ιστορία…

Σύμφωνα με δήλωσή της, η σκηνοθέτιδα Σάρα Γκάβρον επιθυμούσε πολλά χρόνια να κάνει μια ταινία για το κίνημα: «Ο όρος σουφραζέτες χρησιμοποιήθηκε τότε χλευαστικά από το Βρετανικό τύπο, για να περιγράψει τις ακτιβίστριες που αγωνίζονταν για το δικαίωμα ψήφου (suffrage). Οι σουφραζέτες δημιουργούσαν προβλήματα στις επικοινωνίες, έκοβαν τηλεγραφικά καλώδια, έσπαγαν ταχυδρομικά κουτιά, πήγαιναν φυλακή, έκαναν απεργία πείνας,  όλα για να κερδίσουν την προσοχή του κόσμου για το κίνημα τους. Με άφηνε έκπληκτη το γεγονός ότι αυτή η ιστορία δεν είχε ειπωθεί ποτέ. Είμασταν μια ομάδα γυναικών και φυσικά μας γοήτευε το υλικό». Όταν η Γκάβρον έκανε το ντεμπούτο της το 2007 με το Brick Lane, γνώρισε τις αδερφές ψυχές της- τις παραγωγούς Άλισον Όουεν και Φέι Γουόρντ, και τη σεναριογράφο Άμπι Μόργκαν.

Με σενάριο λοιπόν γραμμένο από την Άμπι Μόργκαν (Σιδηρά Κυρία, Αόρατη Γυναίκα) και σκηνοθεσία από την (ευγενούς καταγωγής) Σάρα Γκάβρον, η ταινία είναι μια καθαρά γυναικεία υπόθεση. Βάζοντας ένα φανταστικό χαρακτήρα στη μέση ιστορικών προσώπων σε στιγμές-καμπές της ιστορίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, πετυχαίνουν να συνδυάσουν αυθεντικότητα και δραματουργικό ενδιαφέρον και κυρίως να δώσουν μια σαφή εικόνα του τι θεωρείται κατά καιρούς αναρχία και αντάρτικο πόλης. Και κυρίως των μηχανισμών επηρεασμού της κοινής γνώμης από τους κρατούντες τα μέσα ενημέρωσης: ο τύπος της εποχής ελάχιστα αναφερόταν σε ένα κίνημα μαχητικό και δυναμικό όπως οι Σουφραζέτες και όταν το έκανε ήταν για να τις χλευάσει και να εκφράσει τις απόψεις του αντρικού συντηρητικού πολιτικού κατεστημένου.   

Η ταινία είναι δομημένη σαν δραματικό θρίλερ εποχής με τις σουφραζέτες σαν τρομοκράτες της εποχής τους να παρακολουθούνται και να καταδιώκονται συστηματικά από τις μυστικές υπηρεσίες. Το αν πέτυχε ή όχι ο στόχος της ταινίας να «ενοχλήσει», φαίνεται ίσως και από τη χλιαρή υποδοχή της εκτός Βρετανίας και από την «περιθωριοποίησή» της από βασικά ετήσια βραβεία για τα οποία θα φάνταζε ιδανική υποψήφια: η εξαιρετική ερμηνεία της Κάρι Μάλιγκαν, η άψογη καλλιτεχνική διεύθυνση, το αισθαντικό σκορ του Αλεξάντρ Ντεσπλά κ.α. Προφανώς ο αγώνας για σημερινές δεδομένες κατακτήσεις (τουλάχιστον στις δυτικές χώρες) δεν θεωρείται κινηματογραφικά ενδιαφέρων. Σήμερα, 100 χρόνια αργότερα αναζητούνται σουφραζέτες που θα κινήσουν πληθυσμούς σε τρίτες, εκτός Δύσης, χώρες. Γιατί σήμερα, 100 χρόνια μετά, μια τέτοια ταινία παραμένει δυστυχώς επίκαιρη. Και καθιστά σαφές το σημαντικό του τότε αγώνα για πράγματα εντελώς στοιχειώδη και ουσιώδη, μακριά από κάποιες φεμινιστικές παραμορφώσεις των νεότερων χρόνων.

Και ένα «εσωτερικό παράδοξο»: η αγαπημένη Έλενα Μπόναμ Κάρτερ υποδύεται στην ταινία μια σουφραζέτα-φαρμακοποιό και παρασκευάστρια εκρηκτικών. Στην πραγματικότητα, ο προπάππους της Κάρτερ ήταν ο Λόρδος Χέρμπερτ Χ. Άσκουιθ, πρωθυπουργός κατά τη χρονική περίοδο που λάμβαναν χώρα τα γεγονότα της ταινίας, και βέβαια εχθρός του κινήματος. «Χρειάστηκε πολύ θάρρος για να προτείνουμε το ρόλο στην Κάρτερ» λένε οι παραγωγοί. «Μιλούσε συχνά για τη γιαγιά της, τη Βάιολετ, και πόσο απεχθανόταν τις σουφραζέτες. Η Κάρτερ υποστήριζε ότι η Βάιολετ σαν γυναίκα που τα είχε ήδη όλα, δεν καταλάβαινε τον αγώνα τους».

Να θυμίσουμε ότι στην Ελλάδα δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες απέκτησαν μόλις το 1952…

ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΟΥΦΡΑΖΕΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥΣ

Οι γυναίκες διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου για μισό αιώνα περίπου έως το 1900. Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες όμως δεν οδηγούσαν πουθενά. Το 1903 ιδρύεται στο Μάντσεστερ η Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών από την Έμελιν Πάνκχερστ και τις κόρες της, για να «ξυπνήσει το έθνος» μέσα «από πράξεις κι όχι λόγια». Η απόφαση να μεταφερθεί η έδρα της Ένωσης στο Λονδίνο το 1906, άλλαξε ριζικά τη μορφή του κινήματος, το οποίο για τα επόμενα οχτώ χρόνια θα κέρδιζε με απόλυτη επιτυχία την προσοχή που τόσο επιθυμούσε. Η «Κυριακή των Γυναικών», η πρώτη μεγάλη συνάντηση των σουφραζέτων τον Ιούνιο του 1908, συγκέντρωσε γυναίκες από όλη τη χώρα για τις εφτά διαφορετικές πορείες στο κέντρο του Λονδίνου. Οι πορείες κατέληγαν όλες στο Hyde Park, όπου υπήρχαν 80 ομιλητές. Συνολικά εκείνη τη μέρα, το Hyde Park είχε περίπου 300.000 διαδηλωτές.

Για τη καμπάνια των σουφραζέτων εργαζόντουσαν υπάλληλοι επί πληρωμή, όσο κι εθελοντές, κι ανάμεσα στα καθήκοντα τους ήταν η οργάνωση εκδηλώσεων, συγκεντρώσεων και η έκδοση της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ψήφος για τις Γυναίκες», η οποία το 1909 είχε αγγίξει τα 22.000 φύλλα. Η Ένωση ίδρυσε ενενήντα γραφεία σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά το Λονδίνο παρέμενε το βασικό πεδίο δράσης με συνολικά 34 τοπικά γραφεία. Το 1910, ο εκδοτικός οίκος της Ένωσης μεταφέρθηκε κοντά στην Oxford Street με σκοπό να έχει καλύτερη πρόσβαση στην αγορά και να πουλάει τα διαφημιστικά του προϊόντα: καρφίτσες, βιβλία, κάρτες και γραφική ύλη. Η επιτυχία στις πωλήσεις οδήγησε στο να ανοίξουν άλλα 19 καταστήματα στο Λονδίνο.

Περισσότερες από χίλιες σουφραζέτες (μεταξύ τους και η Έμελιν Πάνκχερστ και οι κόρες της) φυλακίστηκαν για τις πράξεις τους. Πολλές μεταφέρθηκαν στις φυλακές Holloway, όπου έκαναν απεργία πείνας για τις άθλιες συνθήκες κράτησης τους. Το 1912 η Ένωση έστρεψε την προσοχή της στην αναστάτωση της δημόσιας ζωής στο Λονδίνο και την καταστροφή ιδιοκτησίας. Το Μάιο του 1912, περίπου 150 σουφραζέτες κατέστρεψαν με λιθοβολισμό τα κεντρικά καταστήματα του Λονδίνου. Η επίθεση τους στην Εθνική Πινακοθήκη, ανάγκασε πολλά μουσεία και εκθέσεις να κλείσουν τις πόρτες τους για τις γυναίκες.  Οι σουφραζέτες ερχόντουσαν συνεχώς σε αμέτρητες συμπλοκές με την αστυνομία.  Αποθανατισμένες από τον τύπο με χειροπέδες, να φωνάζουν, αλυσοδεμένες σε κτίρια, έγιναν αντικείμενο πρωτοφανούς σατιρισμού. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έβαλε μία άνω τελεία στον αγώνα τους. Η δουλειά που είχαν ήδη κάνει όμως, διευκόλυνε τις γυναίκες να έχουν πιο ενεργό ρόλο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η συνεισφορά τους κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο απέδειξε ότι οι γυναίκες ήταν απαραίτητες για την οικονομική ευημερία της χώρας, κι αναγνωρίστηκε με τη θέσπιση ψήφου για τις γυναίκες από την ηλικία των 30 ετών το 1918.

Διανομή: Σπέντζος Φιλμς & Seven Films

Στις αίθουσες από 18.02.16