Francofonia – Η Κιβωτός των Ανθρώπων
Παραγωγή: Γαλλία/Γερμανία/Ολλανδία - 2015
Διάρκεια: 88 λεπτά
Είδος: Ιστορικό Δοκίμιο
Βαθμολογία: * * * *
Σκηνοθεσία: Aleksandr Sokurov
Πρωταγωνιστούν: Louis-Do de Lencquesaing, Benjamin Utzerath, Vincent Nemeth, Johanna Korthals Altes και ο ίδιος ο Sokurov.
Υπόθεση: Όταν οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το Παρίσι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πέφτει στα χέρια τους και το Μουσείο του Λούβρου. Με αφορμή τη συνεργασία μεταξύ του Γερμανού αξιωματικού Κόμη Βολφ Μέττερνιχ, επιτετραμμένου για την προστασία των πολιτιστικών θησαυρών, και του Γάλλου Διευθυντή του Λούβρου Ζακ Ζογιάρ για την διάσωση αυτής της ζωντανής Κιβωτού του ανθρώπινου πολιτισμού, παρακολουθούμε ένα αφηγηματικό κολάζ ανάμεσα σε αναπαραστάσεις σκηνών της εποχής και οπτικοποιημένους στοχασμούς του Σοκούροφ για την τέχνη, τον πολιτισμό, τον πόλεμο και την ουσία της ανθρώπινης φύσης.
Παρουσιάζοντας την ταινία του, ο δημιουργός της Ρώσικης Κιβωτού δήλωσε μεταξύ άλλων τα εξής; «Καθώς μελετάει κανείς τα έγγραφα της εποχής εκείνης, δύο μοναδικές προσωπικότητες ξεχωρίζουν αμέσως από τις υπόλοιπες: Ο Διευθυντής του Λούβρου, Ζακ Ζογιάρ, και ο εκπρόσωπος των δυνάμεων Κατοχής, ο Κόμης Φραντς Βολφ Μέττερνιχ. Εκ πρώτης όψεως, θα έλεγε κανείς πως αυτοί οι δύο θα έπρεπε να ήταν εχθροί. Γίνεται όμως σταδιακά αντιληπτό ότι δεν είναι εχθροί και ότι έχουν πολλά κοινά. Η περίοδος της συνάντησής τους, η αντιπαράθεσή τους και η συνεργασία τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Αυτές οι δύο ξεχωριστές προσωπικότητες, που είχαν και σχεδόν την ίδια ηλικία, είχαν την ίδια αποστολή, δηλαδή να προστατεύσουν και να διατηρήσουν τα έργα τέχνης. Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι δύο άντρες και ποιους εκπροσωπούσαν ως ανθρωπιστές μεν αλλά και ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι; Μέσω ποιων συγκεκριμένων πρωτοβουλιών μπόρεσαν να υπερασπιστούν τα έργα τέχνης; Ήταν εφικτό, υπό τις περιστάσεις ενός ανελέητου πολέμου να υπερασπιστούν τις αξίες της ανθρωπότητας; Ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές εκείνου του πολέμου, αυτοί οι δύο άνδρες, παρόλο που δεν ασκούσαν μεγάλη επιρροή, κατάφεραν να εμποδίσουν την καταστροφή και να διατηρήσουν την τεράστια συλλογή έργων τέχνης του Λούβρου. Πόσο βαθιά λυπούμαστε σήμερα, γιατί τίποτα παρόμοιο δε συνέβη στη Σοβιετική Ένωση, την Πολωνία και την υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη».
Ανάμεσα στη δραματοποίηση των παραπάνω γεγονότων της εποχής, παρεμβάλλονται ονειρικές σεκάνς με τη Μαριάν, σύμβολο της Δημοκρατίας αλλά και τον Ναπολέοντα, αιώνιο σύμβολο της τυραννικής εξουσίας, να περιδιαβαίνουν τους διαδρόμους του Λούβρου, η μεν κραυγάζοντας για ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα, ο δε κομπάζοντας για τις κατακτήσεις του και την ισχύ του. Κορυφαία η στιγμή της αναμέτρησής τους στο ίδιο κάδρο. Και η Τζοκόντα να μας κοιτάζει με το λοξό της βλέμμα. Η τέχνη έχει βλέμμα και κρίνει-και πρέπει να κρίνει-την εξουσία και τους θεσμούς. Ταυτόχρονα ένα φορτηγό πλοίο βολοδέρνει στη Βόρεια Θάλασσα, φορτωμένο θησαυρούς τέχνης σε κοντέινερ, μια κιβωτός που κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να χαθεί στα κύματα και με την οποία ο σκηνοθέτης προσπαθεί να διατηρήσει επαφή στέλνοντας μηνύματα μέσω skype και αγωνιώντας για την τύχη της. Όλα αυτά, αριστοτεχνικά δεμένα και συναισθηματικά φορτισμένα παραδίδονται από τον Σοκούροφ σε ένα κόσμο εύθραυστο όπως εύθραυστα είναι και τα μνημεία του πολιτισμού του. Όπως η μαρτυρική Παλμύρα, πρόσφατο θύμα ανείπωτης θηριωδίας πέρα από τον ανθρώπινο νου.
Μια πολύτιμη μαρτυρία για την ιστορική μνήμη και τις αξίες του ανθρώπινου πολιτισμού που τίθενται σε αναστολή όποτε συγκρούονται ματαιόδοξες δυνάμεις, αχόρταγες για κυριαρχία.
Διανομή: Filmtrade
Στις αίθουσες από 31.03.16
