Vor der Morgenröte: Stefan Zweig in Amerika – Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη

Παραγωγή: Αυστρία/Γερμανία/Γαλλία – 2016 

Διάρκεια: 106 λεπτά 

Βαθμολογία: _{* * * 1/2}

Είδος: Βιογραφικό Δράμα 

Σκηνοθεσία: Maria Schrader 

Πρωταγωνιστούν: Josef Hader, Aenne Schwarz, Barbara Sukowa, Tómas Lemarquis, Lenn Kudrjawizki, Charly Hübner, Nahuel Pérez Biscayart, Harvey Friedman, Valerie Pachner, Matthias Brandt, Ivan Shvedoff, Daniel Puente Encina. 

Υπόθεση: Στη δεκαετία του 20, ο Στέφαν Τσβάιχ (1881-1942) υπήρξε μαζί με τον Τόμας Μαν, ο δημοφιλέστερος και πιο μεταφρασμένος γερμανόφωνος συγγραφέας, παγκοσμίως. Με την άνοδο του Ναζισμού στην εξουσία, ο Εβραϊκής καταγωγής μεγαλοαστός γόνος βιομηχάνων και τραπεζιτών έπεσε σε δυσμένεια και τα βιβλία του απαγορεύτηκαν πρώτα στη Γερμανία και κατόπιν και στη γενέτειρά του Αυστρία. Από το 1936 μέχρι το θάνατό του, έζησε αυτοεξόριστος ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και τη Νότια Αμερική και κυρίως στη Βραζιλία, μία χώρα που τον μάγεψε. Ο Τσβάιχ γοητεύτηκε τόσο από τη Βραζιλία ώστε να εκφράζει δημοσίως την άποψη ότι η Βραζιλία θα μπορούσε να είναι η απάντηση «στο πιο απλό και καίριο ερώτημα από όλα: μια ειρηνική συνύπαρξη στο σημερινό κόσμο, παρ' όλες τις φυλετικές, ταξικές και θρησκευτικές διαφορές μας». Μια άποψη ουτοπική, ίσως και μπροστά από την εποχή της, αφού το 1942 ο ίδιος και η δεύτερη σύζυγός του, Λότε, αποφάσισαν να δώσουν τέλος στη ζωή τους, λίγο μετά τα 60ά γενέθλιά του.

Η ταινία της σκηνοθέτιδας και διάσημης στη Γερμανία ηθοποιού Μαρία Σράντερ, χωρισμένη σε 6 κεφάλαια, εικονογραφεί με διακριτικά κριτικό βλέμμα τα χρόνια της εξορίας του συγγραφέα, μεταξύ Μπουένος Άιρες, Νέας Υόρκης και Βραζιλίας, με έμφαση στις προσωπικές του στιγμές και τις πασιφιστικές απόψεις του που τον έφεραν σε αντίθεση με πολλούς μαχητικούς διανοούμενους και συγγραφείς της εποχής του που έβγαζαν πύρινους λόγους κατά του Ναζισμού και προέτρεπαν την ανθρωπότητα να πάρει έγκαιρα τα μέτρα της κατά του Άξονα, προβλέποντας τις σκοτεινές μέρες που πλησίαζαν. Ο Τσβάιχ, εβραίος μεγαλοαστός διανοούμενος της παλιάς σχολής, δεν μπόρεσε να βρει τη θέση του σε ένα τέτοιο κόσμο που γινόταν όλο και πιο ριζοσπαστικός, ζώντας ανάμεσα στα ένδοξα φαντάσματα του παρελθόντος και την προβολή του πόθου του για μια μελλοντική ενωμένη Ευρώπη, σε ένα κόσμο ειρηνικό χωρίς την απανθρωπιά του ναζισμού. Όπως είπε ο ίδιος «Ο καθένας μας, ακόμα και ο μικρότερος και ο πιο ασήμαντος, έχει κλονιστεί στα βάθη της ύπαρξής του από τις σχεδόν αδιάκοπες ηφαιστειακές εκρήξεις της ευρωπαϊκής γης μας. Δεν γνωρίζω καμία υπεροχή που μπορώ να ισχυριστώ, εν μέσω του πλήθους, εκτός από αυτό: ότι ως Αυστριακός, Εβραίος, συγγραφέας, ανθρωπιστής και ειρηνιστής, ανέκαθεν βρισκόμουν στο ακριβές σημείο όπου αυτοί οι σεισμοί ήταν οι πιο βίαιοι.» (Ο Κόσμος του Χτες). 

Η Μαρία Σράντερ ανασυνθέτει εντυπωσιακά το ιστορικό πλαίσιο της εποχής στην οποία ο Τσβάιχ είναι ο φτασμένος, διάσημος συγγραφέας που περιπλανιέται στο Νέο Κόσμο μακριά από οποιαδήποτε συγγραφική δημιουργική στιγμή. Στερημένος από την πατρίδα που του έδινε έμπνευση βρίσκεται σε αναζήτηση ενός τόπου για να σταθεί και να ξεκινήσει ξανά να δημιουργεί. Είναι όμως αργά για τον Τσβάιχ και τη σκέψη του; Ή μήπως είναι πολύ νωρίς και για αυτό απογοητευμένος επιλέγει να «αποχωρήσει» πριν δει το φως της νέας Αυγής του πρωτότυπου τίτλου; Η απόφαση αφήνεται στην κρίση του θεατή.   

Μια συνολικά εντυπωσιακή, κατ’ εξοχήν Ευρωπαϊκή ταινία, που απευθύνεται σε ευαισθητοποιημένο, καλλιεργημένο κοινό, για έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα που, ταυτόχρονα, δίνει μια σπάνια εικόνα για την κατάσταση των πραγμάτων σε μια εποχή κατά την οποία ο παλιός κόσμος της Ευρώπης που σερνόταν πάνω στις στρεβλώσεις του Α΄ παγκόσμιου πολέμου κατέρρεε με πάταγο. Καλή ώρα… 

Η ταινία βρήκε κριτική και εμπορική ανταπόκριση στο Ευρωπαϊκό κοινό και αποτέλεσε την πρόταση της Αυστρίας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Η προβολή της στην Ελλάδα υποστηρίζεται από τις Εκδόσεις ΑΓΡΑ και την Αυστριακή Πρεσβεία.

Να σημειώσουμε, πέρα από την εξαιρετική ερμηνεία του Γιόζεφ Χάντερ στον κεντρικό ρόλο, τη σπάνια εμφάνιση της μεγάλης Μπάρμπαρα Σούκοβα, στο ρόλο της πρώτης συζύγου του. Ερμηνευτική απόλαυση!

Διανομή: Weird Wave

Στις αίθουσες από 18.05.17