The Eye of Istanbul - Το Μάτι της Κωνσταντινούπολης

Παραγωγή: Τουρκία - 2015 

Διάρκεια: 61 λεπτά 

Είδος: Ντοκιμαντέρ 

Βαθμολογία: _{* * *}  

Σκηνοθεσία: Binnur Karaevli, Fatih Kaymak 

Με τον Ara Güler 

O Άρα Γκιουλέρ, γεννημένος το 1928, είχε το διεθνές προσωνύμιο "Eye of Istanbul" αφού με τον φακό του προσπαθούσε να αποτυπώσει τον άνθρωπο του μόχθου, τον άνθρωπο που δουλεύει ή ξαποσταίνει, προσεύχεται ή διασκεδάζει. Ο ουμανιστικός του κόσμος αποτελείται από ψαράδες και βαρκάρηδες που διασχίζουν τον Κεράτιο, αχθοφόρους στα καφενεία, καθημερινούς εργάτες. Ο Γκιουλέρ λάτρεψε τους απλούς ανθρώπους της Κωνσταντινούπολης και τους φωτογράφισε με ένα μοναδικό τρόπο.

Από το 1958 εργάστηκε ως φωτογραφικός ρεπόρτερ των περιοδικών "Time", "Life", "Paris Match", και "Dr. Stern". Μετά τη γνωριμία του, το 1961, με τον Henri Cartier-Bresson συνδέθηκε με το πρακτορείο Magnum. Την ίδια χρονιά το αγγλικό περιοδικό "Photography Annual" τον όρισε ως έναν από τους επτά καλύτερους φωτογράφους του κόσμου. Το 1962 κέρδισε τον διάσημο τίτλο τού "Master of Leica" και, το 1979, πήρε το πρώτο βραβείο ρεπορτάζ του Συλλόγου των Τούρκων δημοσιογράφων. Το 1999, του απονεμήθηκε στην Τουρκία ο τίτλος του "Φωτογράφου του αιώνα". Ο Αρά Γκιουλέρ είχε επίσης φωτογραφίσει πολλές προσωπικότητες, μεταξύ άλλων, τους Ουίνστον Τσώρτσιλ, Ίντιρα Γκάντι, Άλφρεντ Χίτσκοκ, Σαλβαντόρ Νταλί, Πάμπλο Πικάσσο. 

Σε διαλέξεις του δήλωνε: «Εγώ και οι φωτογραφίες μου είμαστε λίγο ρομαντικοί. Δεν βγάζω φωτογραφίες ποτέ με κανονικό φωτισμό. Είτε κατά την ανατολή του ηλίου, είτε στη δύση του, είτε νωρίς το πρωί. Επιθυμώ να εξηγώ κάτι σε κάθε καρέ. Κάθε εικόνα πρέπει να έχει κάτι να πει». Και επίσης «Το να είσαι κάτοικος της Κωνσταντινούπολης είναι ένας τρόπος ζωής. Γιατί η Κωνσταντινούπολη υπήρξε το κέντρο και το χωνευτήρι τριών αληθινών αυτοκρατοριών. Δε μοιάζει με καμία άλλη πόλη του κόσμου. Είναι κρίμα που οι νεότερες γενιές δεν μπορούν να νιώσουν αυτόν τον τρόπο ζωής που έχει χαθεί». Για τον ίδιο η φωτογραφία ήταν «πιο πολύ οπτική ιστοριογραφία, παρότι μοιάζει με τέχνη. Η φωτογραφία αποσπά ένα μέρος της ζωής και το καθιστά αθάνατο». 

Πιστός στις αξίες του φωτορεπορτάζ, δεν επέτρεψε στο καλλιτεχνικό του εγώ ν’ αλλοιώσει την πραγματικότητα. Γι’ αυτό και οι εικόνες του είναι έργα τέχνης.  Ο Αρά Γκιουλέρ παρομοίαζε τον εαυτό του ως ιστορικό που έχει απαθανατίσει τη ζωή των ανθρώπων και τα σημαντικότερα γεγονότα για περισσότερο από μισό αιώνα. Σύνθετος χαρακτήρας οξυδερκής και πνευματώδης παρατηρητής, αν και έγινε γνωστός από την αποτύπωση της ζωής των ανθρώπων και των σημαντικών ιστορικών γεγονότων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κωνσταντινούπολη και την Τουρκία, έκανε διεθνή καριέρα για περισσότερα από εξήντα χρόνια. 

Μέρος από το τεράστιο έργο του εκτέθηκε σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση το 2015 στην Κωνσταντινούπολη, γύρω από την οργάνωση της οποίας είναι δομημένο αυτό το χαμηλόφωνο ντοκιμαντέρ που αφήνει την δύναμη των φωτογραφιών του Γκιουλέρ να μιλήσει μόνη της για το δημιουργό και την αξία του. Ήδη τότε ο διάσημος φωτογράφος ταλαιπωρούνταν στα 87 του από κινητικά και λοιπά προβλήματα υγείας τα οποία ωστόσο δεν τον εμπόδισαν να μιλήσει με χιούμορ, οξυδέρκεια και πάθος στην κάμερα των δημιουργών της ταινίας. Ένας χείμαρρος ζωής και δημιουργίας που είχε καταγράψει μεταξύ πολλών άλλων γεγονότων και τα τραγικά γεγονότα του 1955 που οδήγησαν στο διωγμό των Ελλήνων και των Αρμενίων της πόλης, όντας ο ίδιος Αρμενικής καταγωγής. Στο τέλος του 2018, στα 90 του χρόνια ο Γκιουλέρ «αναχώρησε» αφήνοντας πίσω του εκτός από την σύζυγό του και ένα τεράστιο αρχείο που μόλις είχε τακτοποιηθεί σε ένα νέο Μουσείο που άνοιξε στην Κωνσταντινούπολη για το έργο του, ανήμερα των 90ών γενεθλίων του τον Αύγουστο. Το μουσείο, που εγκαινιάστηκε σε συνεργασία με τον τουρκικό όμιλο Dogus, είναι το πρώτο μουσείο φωτογραφίας ενός καλλιτέχνη στην Τουρκία και περιλαμβάνει μέρος του ογκώδους αρχείου του (ο ίδιος, σε συνέντευξή του το 2012 είχε πει πως διατηρεί σχεδόν δύο εκατομμύρια φωτογραφίες του). 

Διανομή: New Star 

Από 28.02.2019 καθημερινά στις αίθουσες Studio New Star Art Cinema της Αθήνας (19.00) και Διάνα Αμαρουσίου (18.45).