Σμύρνη μου αγαπημένη
Παραγωγή: Ελλάδα 2021
Διάρκεια: 141 λεπτά
Είδος: Δράμα Εποχής
* * *
Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Καραντινάκης
Πρωταγωνιστούν: Μιμή Ντενίση, Λεωνίδας Κακούρης, Burak Hakki, Κρατερός Κατσούλης, Ταμίλλα Κουλίεβα, Κατερίνα Γερονικολού, Ντίνα Μιχαηλίδου, Αναστασία Παντούση, Ozdemir Ciftcioglu, Νέδη Αντωνιάδη, Γιάννης Εγγλέζος, Έφη Γούση, Nathan Thomas, Χρήστος Στέργιογλου, Θοδωρής Κατσαφάδος, Daniel Crossley, Dunkan Skinner, Δάφνη Αλεξάντερ, Μιχάλης Μητρούσης, Nαταλία Δραγούμη, Ανδρέας Νάτσιος, Μανώλης Γεραπετρίτης, Ian Roberson, Joanna Kalafatis και ο Γιάννης Βογιατζής
Special guest stars: Jane Lapotaire, Susan Hampshire και ο Rupert Graves
ΣΥΝΟΨΗ: H Filio Williams, μία ηλικιωμένη Ελληνοαμερικανίδα, σπεύδει στη Μυτιλήνη με την εγγονή της, για να συμπαρασταθεί στους Σύριους πρόσφυγες. Κανείς δεν ξέρει την καταγωγή της, κανείς δεν ξέρει ότι η Σμυρνιά γιαγιά της βρέθηκε κάποτε στο ίδιο νησί κατατρεγμένη και προσφυγοπούλα. Το βιβλίο με τις συνταγές της συνονόματης γιαγιάς Φιλιώς ξετυλίγει την πολυτάραχη ιστορία της κοσμοπολίτικης οικογένειας Μπαλτατζή, όπως διαμορφώνεται από τις τραγικές διεθνείς εξελίξεις που καθόρισαν τη μοίρα ολόκληρων λαών. Διαφορετικές γενιές γυναικών της ίδιας οικογένειας ενώνονται στον χώρο και τον χρόνο, μέσα από τα νήματα της ιστορίας. Παρόν και παρελθόν γίνονται ένα.
Εν αρχή ην η παράσταση. Μια θεατρική παράσταση που τάραξε τα νερά επί τρία χρόνια και συγκλόνισε το κοινό που συνέρρευσε κατά εκατοντάδες χιλιάδες στο Θέατρο του Ελληνικού Κόσμου για να την παρακολουθήσει. Ο μεγαλύτερος θρίαμβος της Μιμής Ντενίση μέχρι εκείνη τη στιγμή, ένας θρίαμβος που βασίστηκε στη βαθιά μελέτη της Ιστορίας, την αγάπη για το καλό Θέατρο και την πρωτοτυπία στη σκηνική απόδοση ενός υπερθεάματος. Αυτού του υπερθεάματος καταστροφής ενός πολιτισμού που αποφασίστηκε, μετά την τόσο μεγάλη επιτυχία, να μεταφερθεί στο κατεξοχήν θεαματικό μέσο, τον κινηματογράφο. Και πως σχεδιάστηκε και επιχειρήθηκε η μεταφορά αυτή; Με απόλυτο σεβασμό στην πρωτότυπη πηγή αλλά και με το θεαματικό άνοιγμα του σκηνικού που επιτρέπει μια μεγάλη παραγωγή, ίσως η μεγαλύτερη ποτέ που επιχειρήθηκε στο εγχώριο σινεμά.
Σήμερα, 100 χρόνια ακριβώς μετά τη μεγαλύτερη σύγχρονη καταστροφή του Ελληνικού γένους, η Μιμή Ντενίση δεν βάζει απλώς ένα λιθαράκι στην Ιστορία, διηγούμενη εκείνα τα φοβερά γεγονότα, αλλά ανεγείρει έναν υπερπολυτελή Ναό αφιερωμένο στην Ελληνική αλλά και Κοσμοπολίτικη Βασίλισσα του Αιγαίου των αρχών του 20ου αιώνα τον οποίο κατόπιν γκρεμίζει συγκλονιστικά, αποτυπώνοντας με απόλυτη συναίσθηση του μεγέθους της καταστροφής τα ιστορικά αίτιά της. Ένα υπερθέαμα που δεν κλείνει τα μάτια στη διαλεκτική της Ιστορίας, μια ταινία με 100% ελληνική ψυχή αλλά και με ευρωπαϊκό και όχι χολιγουντιανό λούστρο. Και ποιος θα ήταν καταλληλότερος για να αναλάβει τα σκηνοθετικά ηνία από τον πάντα αποτελεσματικό Γρηγόρη Καραντινάκη που, σπουδαγμένος στην Ακαδημία Κινηματογράφου της Μόσχας, γνωρίζει πώς να εμφυσήσει στην ταινία έναν αέρα από τις υπερπαραγωγές της ύστερης Σοβιετικής περιόδου, κλασικές ταινίες του Κοντσαλόφσκι και του Μιχάλκοφ όπως η Σιβηριάδα και τα Μαύρα Μάτια.
Το σενάριο δένει περίφημα τις εποχές και τονίζει την διαχρονική επανάληψη των ίδιων ιστορικών λαθών που οδηγούν σε τέτοιες σφαγές ως παράπλευρη απώλεια των εκάστοτε διεθνών πολιτικών συμφερόντων. Χωρισμένη σε δύο μάλλον διακριτά μέρη, η ταινία βυθίζει αρχικά το κοινό στην κοσμοπολίτικη λάμψη μιας πολυεθνικής πόλης με κυρίαρχο το μεγαλοαστικό Ελληνικό στοιχείο και με το τουρκικό στοιχείο στο περιθώριο να «βράζει» στο καζάνι των ιστορικών αλλαγών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό το πρώτο μέρος με όλες τις υποπλοκές του, με τη χλιδή των μεγάρων και με τις αστραφτερές τουαλέτες (υπέροχη η δουλειά της Φωτεινής Δήμου) κυλάει αργά και αναπόφευκτα προς την κορύφωση του γεγονότος της επερχόμενης καταστροφής. Κι όταν αυτό έρχεται, η ταινία δεν κλείνει τα μάτια της, το καταγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο, σφίγγει την καρδιά με σκηνές σφαγών και λεηλασιών και κορυφώνεται με τον «συνωστισμό» στην προκυμαία και τη σφαγή άμαχων Ελλήνων παγιδευμένων ανάμεσα σε βάρβαρους ληστές και ψυχρούς εκπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, μια σκηνή που κατά κάποιο τρόπο αντηχεί την αντίστοιχη σκηνή από τον Τιτανικό του Κάμερον με την Αμερικανίδα στη βάρκα να διαμαρτύρεται για την αδιαφορία της πρώτης θέσης προς τους πνιγμένους της τρίτης.
Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει σύντομα άλλη ταινία που θα κάνει τον Ελληνικό λαό να ανατριχιάσει όσο το «Σμύρνη μου Αγαπημένη». Και τι να πούμε για τους συντελεστές! Αναφέραμε πιο πάνω τα εκπληκτικά κοστούμια της Φωτεινής Δήμου. Να πούμε εδώ για το θρίαμβο του casting director Μάκη Γαζή που βρήκε τον κατάλληλο ερμηνευτή για κάθε ρόλο, ακόμη και τους δευτερεύοντες, με κορυφαίο τον 95χρονο θρύλο Γιάννη Βογιατζή που ερμηνεύει θαυμαστά τον πάτερ φαμίλια της Οικογένειας Μπαλτατζή. Για τον άθλο του μοντέρ Λάμπη Χαραλαμπίδη να επιχειρήσει το «μάζεμα» μιας μεγάλης τοιχογραφίας σε δυόμιση ώρες. Αλλά και ο Σχεδιασμός παραγωγής, η φωτογραφία, τα εφέ και το (άξιο οσκαρικής υποψηφιότητας) make up & hair design της Δήμητρας Γιατράκου και της Ιουλίας Συγριμή συντέλεσαν στο άψογο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.
Και να έρθουμε στη Μιμή Ντενίση. Η απόλυτη λαμπερή αρχόντισσα του πρώτου μέρους, η λάμψη της οποίας θαμπώνει στο δεύτερο μέρος, αφήνοντας όμως την εσωτερική φλόγα του χαρακτήρα της Φιλιώς να λάμψει ακόμη περισσότερο, αυτή η «Αυτοκράτειρα» Φιλιώ που έχει ήδη περάσει στο πάνθεον των ηρωίδων του σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου, είναι το κορυφαίο δημιούργημα της, ένα ελληνικό γυναικείο σύμβολο για τον 20ο αιώνα το οποίο δεν θα μπορούσα να διανοηθώ άλλη ηθοποιό να το ερμηνεύει! Η Φιλιώ Μπαλτατζή είναι μια γυναίκα πολύ μπροστά από την εποχή της, η οποία έχει πλήρη συνείδηση της δύναμής της αλλά και της θέσης της στο κοινωνικό πλαίσιο της πολυεθνικής Σμύρνης, μια Προυστική ηρωίδα που κρύβει τη λογοτεχνική της πέννα πίσω από ένα τεφτέρι με συνταγές, αυτό το τεφτέρι που μας φέρνει πίσω στην αναζήτηση του χαμένου χρόνου, όχι με μια μαντλέν κι ένα φλιτζάνι τσάι αλλά με μια ρακή κι έναν σμυρνέικο μπακλαβά.
Η Σμύρνη μου Αγαπημένη είναι τελικά ένα υπερθέαμα 100% ελληνικό που το κοινό θα λατρέψει!
Διανομή: Tanweer
Στις αίθουσες από 23.12.21
Η αποστολή της ταινίας (από τις σημειώσεις της παραγωγής)
Κάθε λαός έχει μια χαμένη πατρίδα/Κάθε λαός έχει τη Σμύρνη του.
Μυτιλήνη 2015. Χιλιάδες απεγνωσμένοι άνθρωποι από εμπόλεμες περιοχές φτάνουν στη Λέσβο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Έχουν γλυτώσει από τον θάνατο, τη βία και την ταπείνωση. Δεν έχουν πατρίδα, δουλειά, φίλους. Μερικοί δεν έχουν πια ούτε όνομα. Έχουν διατρέξει κάθε λογής κινδύνους, για να φτάσουν στην Ελλάδα. Είναι ταλαιπωρημένοι, αβέβαιοι, μετέωροι.
Μυτιλήνη 1922. Ακριβώς η ίδια εικόνα στην Λέσβο και στα άλλα νησιά του Αιγαίου. Χιλιάδες απελπισμένοι άνθρωποι, ηλικιωμένοι, μικρά παιδιά, γυναίκες, φτάνουν στα νησιά από την κατεστραμμένη Σμύρνη και την υπόλοιπη Μικρασία. Μόνη διαφορά πως είναι Έλληνες με Οθωμανικά διαβατήρια.
Εκατό χρόνια μετά, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Τραγωδίες σαν αυτή της Σμύρνης, του Πόντου, της Μικράς Ασίας, παντελώς ξεχασμένες, αγνοημένες από το σημερινό διεθνές κοινό, συμβαίνουν ξανά και ξανά. Γιατί πάντα τα αίτια, τα οικονομικά συμφέροντα και το πολιτικό παρασκήνιο μένουν στο σκοτάδι. Έτσι ύστερα από λίγο τα γεγονότα ξεχνιούνται και πολλές φορές δεν συμφέρει να συμπεριλαμβάνονται στην Επίσημη Ιστορία της εκάστοτε χώρας.
Αποστολή της ταινίας «ΣΜΥΡΝΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ», δεν είναι να αναμοχλεύσει πάθη του παρελθόντος, αλλά να μιλήσει για ένα τεράστιο διεθνές πρόβλημα, το μεγαλύτερο ίσως σήμερα... Το προσφυγικό. Να θυμίσει πως ιστορίες σαν αυτή της σημερινής Συρίας, έχουν ξανασυμβεί στο παρελθόν και μάλιστα στους Έλληνες, που ίσως γι’ αυτό αγκαλιάζουν μ’ αγάπη και γενναιοδωρία τους σημερινούς πρόσφυγες.
Οι Λοιποί Συντελεστές
Σενάριο: Μιμή Ντενίση σε συνεργασία με τον Martin Sherman - Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο και θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση
Παραγωγός: Διονύσης Σαμιώτης
Executive Producers: Joseph Samaan, Μιμή Ντενίση
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής
Μοντάζ: Λάμπης Χαραλαμπίδης
Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης
Production designers: Ηλίας Λεδάκης, Γιάννης Παπαδόπουλος, Μιχάλης Σαμιώτης
Costume designer: Φωτεινή Δήμου
Casting Director: Μάκης Γαζής
Ήχος : Νίκος Μπουγιούκος
Μιξάζ: Κώστας Βαρυμποπιώτης, Sound designer: Άρης Λουζιώτης
Makeup & prosthetics designer: Δήμητρα Γιατράκου
Hair stylist: Ιουλία Συγριμή
VFX: Αντώνης Κοτζιάς – Υafka
SFX: Alpha Stunt
Colorist: Γρηγόρης Αρβανίτης
Photographer: Κατερίνα Τσατσάνη
Photographer: Ολυμπία Κρασαγάκη
Still Photographer: Βάσια Αναγνωστοπούλου
Συμπαραγωγός: Φένια Κοσοβίτσα
Associate producers: Martin Sherman, Νάνσυ Κοκολάκη
Εκτέλεση Παραγωγής: Blonde
Διανομή: Tanweer Alliances
Συμπαραγωγοί: Central Stage, ANT1, EΡT, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Tsiatlino, Tanweer Universe, Finos Film, Barking Well Media, York Films, Ευρώπη ασφαλιστική.
