Walad Min Al Janna – Η Συνομωσία του Καϊρου

Παραγωγή: Σουηδία 2022 

Σε συμπαραγωγή με Γαλλία/Φινλανδία/Δανία 

Διάρκεια: 126 λεπτά

Είδος: Θρίλερ

* * * ½

Σκηνοθεσία: Tarik Saleh

Πρωταγωνιστούν: Tawfeek Barhom, Fares Fares, Mohammad Bakri, Makram Khoury, Mehdi Dehbi, Sherwan Haji, Ahmed Laissaoui, Ramzi Choukair, Yunus Albayrak, Abduljabbar Alsuhili.

ΣΥΝΟΨΗ: O Άνταμ, γιος ψαρά, γίνεται δεκτός στο Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ, το επίκεντρο της εξουσίας του σουνιτικού Ισλάμ. Λίγο μετά την άφιξή του Άνταμ στο Κάιρο, ο θρησκευτικός ηγέτης του πανεπιστημίου -ο Μεγάλος Ιμάμης- καταρρέει και πεθαίνει μπροστά στους μαθητές του. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την αρχή μιας μάχης με σκοπό την απόκτηση της θέσης του, ενώ ο Άνταμ γίνεται σύντομα πιόνι στην αδίστακτη διαμάχη επικράτησης μεταξύ της θρησκευτικής και της πολιτικής ελίτ της Αιγύπτου.

Το Αλ-Αζχάρ είναι κάτι παραπάνω από Πανεπιστήμιο. Είναι ένας, σχεδόν απροσπέλαστος για τους κοινούς θνητούς, κόσμος μελέτης και γνώσης της ουσίας της Μουσουλμανικής θρησκείας και ειδικότερα του ορθόδοξου Σουνιτικού κλάδου που επηρεάζει εκατοντάδες εκατομμύρια πιστούς σε πολλές και διαφορετικές χώρες. Το Αλ-Αζχάρ μετράει πάνω από χίλια χρόνια ιστορίας, από την εποχή που η Ευρώπη ήταν βυθισμένη στο Μεσαίωνα και ο Αραβικός κόσμος διέσωζε την αρχαία ελληνική σκέψη μέχρι τη σύγχρονη εποχή της αναχρονιστικής και τρομακτικής στροφής μεγάλου μέρους του Ισλαμικού κόσμου σε ακραίες και μισαλλόδοξες αντιλήψεις. Ένας τέτοιος ερμητικός κόσμος θρησκευτικής εξουσίας είναι από μόνος του ιδανικό πεδίο άσκησης κινηματογραφικής φαντασίας. Και από αυτή ο Ταρίκ Σαλέχ διαθέτει τόση ώστε να τον μετατρέψει σε ένα sui generis πεδίο διασκευής του Ονόματος του Ρόδου σε ισλαμικό φόντο. Ένας αθώος, μια συνωμοσία, ένα μυστήριο και μπόλικοι φόνοι κρύβουν ένα αιχμηρό σχόλιο για τη διαπλοκή θρησκευτικής και κοσμικής εξουσίας που θα μπορούσε να σταθεί από τη Ρώμη μέχρι την Μόσχα και από το Κάιρο μέχρι …το Θιβέτ.

Εν προκειμένω και από την ασφάλεια του Σκανδιναβικού του περιβάλλοντος, ο Σουηδός δημιουργός του συναρπαστικού Κάιρο Εμπιστευτικό επιτίθεται με υπόκωφη συνέπεια στους θεσμούς της σύγχρονης Αιγύπτου καταφέρνοντας ταυτόχρονα να μη θίξει στο παραμικρό την ουσία της Ισλαμικής διδασκαλίας. Ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ που μπάζει τον δυτικό θεατή στα άδυτα μιας εν πολλοίς άγνωστης κουλτούρας, ενός κόσμου με τον οποίο η σημερινή Ευρώπη (του πάλαι ποτέ διαφωτισμού) καλείται να συνυπάρξει χωρίς να γνωρίζει ουσιαστικά τίποτε για αυτόν. Ο Άνταμ (πόσο συμβολικό το όνομα του χαρακτήρα), το Αγόρι από τον Παράδεισο του πρωτότυπου τίτλου, γίνεται οδηγός μας σε ένα λαβύρινθο διαπλοκής που δεν αργεί τελικά να  τον παρασύρει με τη θανάσιμη γοητεία που ασκεί η εξουσία στον απλό άνθρωπο. Η άνοδος, η πτώση και η ανάνηψη ενός «μαθητευόμενου μάγου» αλλά και ενός αστυνομικού-πρωτεργάτη της πολιτικής και θρησκευτικής διαπλοκής μετατρέπονται σε μια από τις πιο συναρπαστικές κινηματογραφικές αφηγήσεις της χρονιάς, σε μια ταινία που βαδίζει ολοταχώς προς την οσκαρική αναγνώριση. Εξαιρετικός ο Τεουφίκ Μπαρχούμ στο ρόλο του Άνταμ, γνωστός μας από το ρόλο του μετανάστη στον Άλλο Κόσμο του Παπακαλιάτη αλλά και ο Φαρές Φαρές ως αμείλικτος δολοπλόκος συνταγματάρχης της Αστυνομίας.   

Διανομή: Cinobo

Στις αίθουσες από 22.12.22 και σύντομα αποκλειστικά στο cinobo.com 

Σημείωμα σκηνοθέτη Ταρίκ Σαλέχ 

Δεν ήταν δυνατό να γυριστεί Η Συνωμοσία του Καΐρου στην Αίγυπτο. Δεν έχω καταφέρει να επιστρέψω εκεί από το 2015 όταν, τρεις μέρες πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα της ταινίας μου Κάιρο Εμπιστευτικό, η αιγυπτιακή υπηρεσία ασφαλείας μάς διέταξε να φύγουμε από τη χώρα. Έκτοτε βρίσκομαι σε μια λίστα με ανεπιθύμητους που αν πατήσουν ξανά το πόδι τους σε αιγυπτιακό έδαφος θα συλληφθούν αμέσως. Η απόφαση μάλιστα δημοσιοποιήθηκε στην αιγυπτιακή τηλεόραση. Είναι λυπηρό, αγαπώ αυτή τη χώρα, έχω περάσει χρόνο εκεί, έχω φίλους και οικογένεια. Η μητέρα μου είναι Σουηδή, ο πατέρας μου Αιγύπτιος, θεωρώ τον εαυτό μου Αιγύπτιο από τη Σουηδία. Δεν είμαι εθνικόφρων, αλλά είναι μια χώρα που θα ήθελα να δείξω στις κόρες μου και η αγάπη μου για αυτήν δεν ανταμείβεται. Έχω περισσότερη ελευθερία από τους Αιγύπτιους σκηνοθέτες να περιγράψω πτυχές αυτής της χώρας, η οποία είναι περίπλοκη και δεν μπορεί να αναχθεί σε μια αλήθεια. Πιστεύω ότι όλοι οι κινηματογραφιστές έχουν διττή θέση, εσωτερική και εξωτερική σχετικά με την ιστορία που αφηγούνται και τον κόσμο που αυτή περιγράφει. Η δημιουργία ταινιών θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα επάγγελμα για μετανάστες! Πολλοί μεγάλοι σκηνοθέτες είναι μετανάστες ή γιοι μεταναστών, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Μίλος Φόρμαν, ο Μπίλι Γουάιλντερ.

Ξέρω, βέβαια, ότι όταν αναφέρω το Ισλάμ, ο νους του κόσμου πάει στις ειδήσεις. Το Ισλάμ είναι παντού, κι όμως οι άνθρωποι δεν ξέρουν λεπτομέρειες για αυτή τη θρησκεία, η οποία ασκείται από περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο πιστούς και αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς τους. Το Ισλάμ είναι η νεότερη θρησκεία στον κόσμο, είναι πρακτική και χρησιμοποιεί πολλές ιστορίες και μύθους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μεγάλωσα με αυτές τις ιστορίες. Συχνά μας θυμίζουν την ταπεινοφροσύνη ενώπιον του Θεού. Ακόμη και ο ιεροκήρυκας πρέπει να θυμάται ότι είναι μόνο ένας άνθρωπος. Πιστεύουμε ότι «Allahu Akhbar» σημαίνει «ο Θεός είναι μεγάλος», αλλά αυτό είναι λάθος, σημαίνει «ο Θεός είναι μεγαλύτερος». Μεγαλύτερος από κάθε πρόσωπο, μεγαλύτερος από τον βασιλιά τον ίδιο, ο οποίος πρέπει να τον προσκυνήσει σκυμμένος στο έδαφος, όπως όλοι. Αυτή είναι μια επαναστατική ιδέα και μια απελευθερωτική σκέψη: δεν είσαι το κέντρο του κόσμου, κάτι που θα ήταν πολύ βαρύ για να το αντέξεις.

Είναι σαφές ότι η ταινία μου δεν κάνει κριτική στο Ισλάμ. Δεν πρόκειται για την αποκάλυψη κάποιας σκοτεινής πλευράς της θρησκείας, αλλά μάλλον για την κατανόηση της δύναμης της γνώσης, που είτε μας απελευθερώνει, είτε μας κρατά φυλακισμένους. Καταλαβαίνω πολύ καλά γιατί οι μουσουλμάνοι είναι καχύποπτοι με την αναπαράσταση της θρησκείας τους στη Δύση. Εγώ ο ίδιος μεγάλωσα περιτριγυρισμένος από κακόβουλες προκαταλήψεις και προσπάθειες να μας παρουσιάσουν ως τέρατα. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι το Ισλάμ χρειάζεται υπεράσπιση. Δεν έχω ξαναδεί μια ταινία για το Ισλάμ που είναι απλά μια ταινία, παίρνει πάντα θέση, υπέρ ή κατά. Ήθελα να κάνω μια ταινία χωρίς κρίση ή παρωπίδες. Με γοήτευε πάντα το Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ και η ιστορία του. Και θέλησα να ταξιδέψω εκεί και το κοινό. 

Βιογραφικό σκηνοθέτη

Ο Ταρίκ Σαλέχ ήταν ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες γκράφιτι της Στοκχόλμης τη δεκαετία του ‘80. Σκηνοθέτησε και έγραψε το σενάριο της ταινίας Κάιρο Εμπιστευτικό, η οποία βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Κριτικής στο Σάντανς το 2017. Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Metropia (2009), μια δυστοπική ταινία κινουμένων σχεδίων, έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, ανοίγοντας την Εβδομάδα της Κριτικής. Σκηνοθέτησε το θρίλερ Tommy (2014), πολλά επεισόδια της φουτουριστικής σειράς του HBO Westworld (2018), αλλά και της σειράς Ray Donovan του Showtime, το θρίλερ δράσης The Contractor (2022), καθώς και το βίντεο του τραγουδιού I Follow Rivers της Lykke Li.