The Shining – Η Λάμψη
Παραγωγή: Βρετανία/ΗΠΑ – 1980
Διάρκεια: 146 λεπτά
Βαθμολογία: * * * * *
Είδος: Τρόμου
Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Shelley Duvall, Danny Lloyd, Scatman Crothers, Barry Nelson, Philip Stone, Joe Turkel, Anne Jackson.
Υπόθεση: Ο Τζακ Τόρανς, δάσκαλος και επίδοξος συγγραφέας, καταφθάνει με τη γυναίκα του Γουέντι και το μικρό γιο του Ντάνι σε ένα μεγαλοπρεπές ορεινό ξενοδοχείο του Κολοράντο προκειμένου να αναλάβει χρέη επιστάτη κατά τη χειμερινή περίοδο τότε που το ξενοδοχείο κλείνει για το κοινό. Καθώς κυλάει ο καιρός, η μοναχική ζωή της οικογένειας αναστατώνεται από περίεργα οράματα που εισβάλουν στο μυαλό του μικρού αγοριού που είναι προικισμένο με ψυχικές δυνάμεις αλλά και του Τζακ που φθάνει στα πρόθυρα της τρέλας και προσπαθεί τελικά να δολοφονήσει την οικογένειά του.
«Η πιο τρομακτική ταινία που έγινε ποτέ» δεν είναι τελικά η πιο τρομακτική. Είναι όμως και παραμένει ακόμη και σήμερα ένα μνημείο ευφυούς κινηματογράφησης και δημιουργίας υποβλητικής ατμόσφαιρας, μια ταινία ορόσημο για τον τρόπο που απεικονίζεται το διφορούμενο της ανθρώπινης υπόστασης αλλά και για την μέθοδο του μέγιστου Αμερικανού δημιουργού να μετατρέπει τη θέαση μιας ταινίας σε μεταφυσική εμπειρία, αξιοποιώντας ένα απόλυτα ψυχρό και τακτοποιημένο ρεαλιστικό περιβάλλον.
Διάσημος για την εκλεκτική φιλμογραφία του και σχετικά φρέσκος από ένα αριστούργημα όπως το Barry Lyndon, o Κούμπρικ αποφάσισε να ασχοληθεί με το είδος των ταινιών τρόμου, όχι όμως για να κάνει μια ακόμη τρομακτική ταινία με όλους τους αναμενόμενους κώδικες του είδους αλλά για να παίξει με αυτούς, υποβάλλοντας το θεατή σε ένα σχεδόν υπερβατικό ψυχολογικό τεστ. Ποτέ δεν διευκρινίζεται καθαρά αν και κατά πόσο όλα βρίσκονται στη φαντασία των χαρακτήρων ή αν υπάρχει πράγματι μια μεταφυσική διάσταση, τι ακριβώς είναι αυτή η Λάμψη που μοιράζονται ο μικρός Ντάνι και ο ηλικιωμένος μαύρος μάγειρας και η μόνη σταθερή αναφορά ταύτισης για το θεατή παραμένει η σύζυγος Γουέντι, παραλυμένη από τον παράλογο τρόμο που βιώνει αλλά και έτοιμη τελικά να υπερασπιστεί την οικογένειά της απέναντι στη φρίκη που την κυκλώνει.
Αλλάζοντας αρκετά το δημοφιλές μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ στο οποίο βασίστηκε, ο Κούμπρικ επέφερε την οργή του συγγραφέα που έμεινε παροιμιώδης στην Ιστορία του Κινηματογράφου και για την οποία οργή καλύτερη απάντηση είναι η μίνι σειρά του 1997 που βασίστηκε στη Λάμψη και που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Κινγκ, η ποιότητα και το ύφος της οποίας απλά συνηγορούν υπέρ του μνημειώδους έργου του Κούμπρικ. Ο καθείς στο είδος του όμως και ο σπουδαιότερος συγγραφέας τρόμου του 20ου αιώνα έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι «δεν το έχει» με το σινεμά…
Η ταινία φυσικά και δεν έγινε αμέσως δεκτή ομόφωνα από την κριτική της εποχής ωστόσο δεν έφυγε ουσιαστικά ποτέ από την επικαιρότητα, κατακτώντας με τον καιρό φήμη και αναγνώριση και εμπνέοντας βιβλία, επιστημονικές αναλύσεις και ντοκιμαντέρ. Μέχρι και θεωρίες συνωμοσίας έχουν διαμορφωθεί για απόκρυφα νοήματα όπως στο πρόσφατο Room 237. Η ουσία είναι ότι η Λάμψη δεν ξεθωριάζει στο πέρασμα του χρόνου, παραμένοντας κορυφαίο έργο ενός συγκεντρωτικού και ευφάνταστου δημιουργού και διαθέτοντας μια απίστευτα σαγηνευτική καλλιτεχνική διεύθυνση, ανατριχιαστικά αποτελεσματική χρήση κλασσικής μουσικής και πολλά επίπεδα ανάγνωσης μεταξύ των οποίων και η ιστορική θεώρηση του απειλητικού χειμερινού ξενοδοχείου ως σύμβολου μιας καταπιεστικής και αλλοτριωτικής Αμερικής που χτίστηκε πάνω στο αίμα και τις παραδόσεις ιθαγενών. Μιας καπιταλιστικής Αμερικής που καταπίνει και καταλύει τελικά το θεσμό της οικογένειας (αντί να τον ενισχύει όπως διατείνεται), υποβάλλοντας τον πατέρα σε διαβολικούς πειρασμούς-παιγνίδια που θα σταματήσουν να τον «κάνουν βαρετό». All work and no play makes Jack a dull boy…
Όλα για την ψυχή του ανθρώπου γίνονται σ αυτό τον κόσμο τον όμορφο και τρομακτικό. Ο αινιγματικός (και κατά δήλωση απλός και συνηθισμένος οικογενειάρχης) Στάνλει Κούμπρικ μάλλον ήξερε κάτι παραπάνω…
Διανομή: Seven Films
Στις αίθουσες από 21.08.17
