Η Νιότη του Φιλίπ Λεσάζ στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Η πρώτη ταινία που προβλήθηκε στα πλαίσια του αφιερώματος στην Εκπαίδευση με τίτλο «Μαθήματα Ζωής», ήταν η Νιότη του Φιλίπ Λεσάζ, παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη.
Να πούμε καταρχήν ότι η ταινία επικεντρώνεται στην οδύνη και την ηδονή της πρώτης αγάπης, που γεννιέται -και πεθαίνει- εντός και εκτός των τειχών του σχολείου. Ο 16χρονος Γκιγιόμ, εσωτερικός σ’ ένα ιδιωτικό σχολείο, συνειδητοποιεί τα αισθήματά του για τον κολλητό του. Ταυτόχρονα, η 18χρονη ετεροθαλής αδελφή του Σαρλότ βιώνει την πρώτη της ερωτική απογοήτευση. Και η ζωή συνεχίζεται...
Πριν από την έναρξη της προβολής στην κατάμεστη (για τέτοια ώρα) αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ, ο σκηνοθέτης πήρε τον λόγο, εκφράζοντας τη μεγάλη του χαρά για το ότι επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, ευχαρίστησε θερμά τόσο το κοινό για την προσέλευσή του όσο και το Φεστιβάλ για την επιλογή και προβολή της ταινίας του. Ωστόσο μας άφησε κάπως αμήχανους όταν δήλωσε ότι του φάνηκε περίεργη η συμμετοχή του φιλμ του στην ενότητα «Μαθήματα ζωής» αφού ο ίδιος δεν είχε καμία πρόθεση να παραδώσει μαθήματα με αυτή και με οποιαδήποτε άλλη ταινία του: «Αποφεύγω συστηματικά να προβαίνω σε αξιολογικές κρίσεις των χαρακτήρων στις ταινίες μου, θέλω απλώς να φανερώσω τη δική μου όψη της πραγματικότητας, μέσα από τις εμπειρίες μου και την επικοινωνία με τους υπόλοιπους ανθρώπους», ανέφερε σχετικά.
Το φιλμ παρουσιάζει ανάγλυφα και με αρκετό πάθος τη ζωή και το συναισθηματικό κόσμο τριών εφήβων, τις ανάγκες τους, τα ξυπνήματά τους και τα σοκ που παθαίνουν καθώς κάνουν τα πρώτα τους βήματα προς τον ενήλικο κόσμο. Η αλήθεια είναι πως 130 λεπτά ήταν πολλά για την ανάπτυξη του θέματος ενώ η απότομη εισαγωγή στην 3η ιστορία φαντάζει άσχετη και ασύνδετη και σχεδόν εκτροχιάζει το ύφος και το ρυθμό του φιλμ. Σκηνοθετικές επιλογές είναι αυτές, τι να πεις, άποψη. Πάντως το ενδιαφέρον για τους νεαρούς χαρακτήρες παραμένει αμείωτο και στα 130 λεπτά του φιλμ.
Νιότη (Genèse) του Philippe Lesage (Καναδάς 2018, 130’)
ΤΟ Q&A
Αμέσως μετά την προβολή, o Φιλίπ Λεσάζ αναφέρθηκε στο τρίτο σκέλος της ταινίας, του οποίου η πλοκή διαφοροποιείται πλήρως από τα δύο πρώτα σκέλη. Ο σκηνοθέτης εξήγησε πως ο ίδιος θεωρεί ότι το καταληκτικό σκέλος της ταινίας είναι το πιο δυνατό της σημείο. Την ίδια στιγμή, όμως, κατανοεί πλήρως το ότι είναι και το πιο δύσκολα διαχειρήσιμο από το κοινό, καθώς απαιτεί από τον θεατή ένα λογικό -και υπό μία έννοια ποιητικό- άλμα. «Έχοντας εξερευνήσει το ξύπνημα της αγάπης στις ηλικίες 16-18 ετών, ανατρέχω, μέσα από τον επίλογο της ταινίας, στην αρχή των πάντων, στο πρώτο ερωτικό σκίρτημα δύο έφηβων παιδιών. Ήθελα να απεικονίσω εκείνο το στάδιο, στο οποίο τα πράγματα είναι εξαιρετικά απλά. Σε εκείνη την ηλικία, το μόνο που αρκεί είναι η επιθυμία για επαφή», διευκρίνισε σχετικά.
Στη συνέχεια, μιλώντας για τον τίτλο της ταινίας, δήλωσε πως πέρα από την εμφανή βιβλική αναφορά, ο τίτλος (σημ: ο πρωτότυπος γαλλικός τίτλος παραπέμπει στη βιβλική Γένεσις, αλλά μεταφράζεται και ως “γέννηση, απαρχή” στην καθομιλουμένη) αναφέρεται στην αρχή, στο ξεκίνημα, στην πρώτη στιγμή κατά την οποία προσεγγίζουμε έναν άλλο άνθρωπο. «Είναι μία από τις πιο βαρυσήμαντες στιγμές στη ζωή μας. Όπως άλλωστε είχε αναφέρει και ο συμπατριώτης μου Λέοναρντ Κοέν, η αγάπη είναι ο μόνος μηχανισμός επιβίωσης», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η επόμενη ερώτηση του κοινού σχετιζόταν με τη χρονική περίοδο στην οποία τοποθετείται η πλοκή της ταινίας, δεδομένου ότι κανείς από τους νεαρούς πρωταγωνιστές της δεν διαθέτει συσκευές προηγμένης τεχνολογίας. Ο Φιλίπ Λεσάζ διευκρίνισε πως σκοπίμως συσκοτίζει το χρονικό πλαίσιο της ταινίας, επιθυμώντας να εκφράσει ένα οικουμενικό και διαχρονικό μήνυμα. «Προσπαθώ να οικοδομήσω μια προσωπική ατμόσφαιρα και οι χρονικοί προσδιορισμοί αποτελούν συχνά εμπόδιο. Πάνω απ' όλα, θέλω να καταδείξω πως όσο και να διαφέρει ο τρόπος ζωής της σύγχρονης γενιάς, το συναίσθημα του έρωτα δεν μπορεί να υποστεί ριζικές αλλαγές. Ευελπιστώ ότι όσοι από τους θεατές μοιράζονται τις ίδιες ευαισθησίες με μένα, θα βιώσουν μια ενσυναίσθηση, ανεξάρτητα από το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζεται η ταινία», δήλωσε σχετικά.
Κλείνοντας, ο καναδός σκηνοθέτης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι ο βασικός ανδρικός χαρακτήρας του τρίτου σκέλους της ταινίας, ο νεαρός Φελίξ, εμφανίζεται και σε μια παλαιότερη ταινία του (σημ: η ταινία The Demons, του 2015), ενώ παράλληλα μοιράστηκε με το κοινό μία από τις βασικές επιδιώξεις του, όσον αφορά τη σκιαγράφηση της Σαρλότ, του βασικού γυναικείου χαρακτήρα της ταινίας. «Συζητώντας με όσες γυναίκες γνωρίζω, αυτές με τις οποίες έχω συνδεθεί ερωτικά, τις φίλες μου, αλλά και μέλη της οικογένειάς μου, συνειδητοποίησα ότι σχεδόν οι μισές από αυτές έχουν υποστεί, σε κάποιο σημείο της ζωής τους, κάποια μορφή σεξουαλικής βίας ή κακοποίησης. Θα ήταν μεγάλη μου παράλειψη να μην αναφερθώ στο πόσο σκληρό και δύσκολο είναι να βιώνεις τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα της εφηβείας ως γυναίκα», κατέληξε ο ίδιος.
ΙΝΦΟ
Το αφιέρωμα «Μαθήματα ζωής» υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Πρόκειται ουσιαστικά για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ που ασχολείται με την εκπαίδευση και την απασχόληση.
Μερικοί από τους στόχους της προσπάθειας αφορούν: στην ανάπτυξη και αξιοποίηση των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, της Δια Βίου Μάθησης, της ευαισθητοποίησης για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, στη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής ένταξης ευάλωτων κοινωνικά ομάδων (ΕΚΟ). Να σημειωθεί ότι κατά δήλωση των φορέων του Φεστιβάλ πρόκειται για την τρίτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» χρηματοδοτεί αφιέρωμα.