Grand Cinema 2018: Η Λίστα του Τάσου

Είναι διασκεδαστικό να κάνεις λίστες αν και κάπως αυθαίρετο: πέρα από δυο τρεις τρανταχτές καλλιτεχνικές περιπτώσεις, τα υπόλοιπα είναι και θέμα προσωπικού γούστου (γιατί αυτή και όχι εκείνη), άσε που είναι άχαρο να κάνεις καλλιτεχνικό ταμείο στη μέση της σεζόν (τουλάχιστον για τα εγχώρια δεδομένα) όταν ακόμη οι μισές από τις φημισμένες στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ταινίες ακόμη δεν έχουν προβληθεί εδώ.

Χωρίς περαιτέρω γκρίνιες να πούμε ότι το 2018, παρά την ύπαρξη των παραπάνω δύο τριών ατράνταχτων καλλιτεχνικών περιπτώσεων, δεν ήταν και η πιο εμπνευσμένη καλλιτεχνικά κινηματογραφική χρονιά, τουλάχιστον όσον αφορά τις ταινίες των μεγάλων studio που ούτως ή άλλως διανέμονται στις αίθουσες αλλά και τις επιλογές από τις υπόλοιπες ανεξάρτητες ταινίες. Ίσως, σε κάποια μακρινή γωνιά της υφηλίου, κάποιος δημιουργός με δυσκολοπρόφερτο όνομα να γύρισε ένα αριστούργημα που δεν θα δει ποτέ το σκοτάδι της εγχώριας σκοτεινής αίθουσας. Δεν γίνεται αλλιώς αφού από τις χιλιάδες ταινίες της ετήσιας παραγωγής μόνο καμιά 300ριά φθάνουν μέχρι εμάς.

Χωρίς λοιπόν να υποτιμούμε τους λοιπούς δημιουργούς καταλήξαμε σε μια αγαπημένη δεκάδα ταινιών, άνευ αξιολόγησης πλην της κορυφής την οποία θεωρούμε ότι δίκαια καταλαμβάνει η τελευταία ταινία του Κόρε Εντα Χιροκάζου «Κλέφτες Καταστημάτων».

Μια χαμηλόφωνη αλλά εκκωφαντικά εκφραστική σπουδή πάνω σε πανανθρώπινους θεσμούς όπως αγάπη, κοινωνία και οικογένεια. Η υπέροχη αυτή ταινία που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών και βρίσκεται ήδη στη shortlist για το ξενόγλωσσο Oscar, έρχεται να προτείνει την αγάπη και την ενσυναίσθηση ως συνδετικούς κρίκους του κοινωνικού κύτταρου που λέγεται ακόμη οικογένεια, σε μια ψυχρή μεταβιομηχανική κοινωνία όπως η Ιαπωνία. Το ελληνικό κοινό την αγκάλιασε, εντυπωσιασμένο από την ανθρωπιά και την πικρή σοφία της. Υπόκλιση!   

Και πάμε παρακάτω:

Ψυχρός Πόλεμος: Στη νέα ταινία του Πάβελ Παβλικόφσκι απολαμβάνουμε μια πρώιμη βερσιόν του λαϊκού άσματος «και μαζί και μόνος ίδιος είναι ο πόνος» σε μια ιδεολογικά διχασμένη μεταπολεμική Ευρώπη. Εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος και το γυναικείο κυρίως κοινό τον τίμησε ιδιαίτερα, κάνοντας την ταινία το εμπορικό hit των καλλιτεχνικών τίτλων της σεζόν. Σε απόλυτη καλλιτεχνική συνάφεια με την προηγούμενη ταινία του Παβλικόφσκι τη συγκλονιστική Ida (ίδιο κάδρο, ασπρόμαυρο), ο Ψυχρός Πόλεμος μας μεταδίδει μια γλυκόπικρη αίσθηση άσβεστου πάθους που πηγαινοέρχεται ανάμεσα στην αυστηρή κομμουνιστική Πολωνία αλλά και το Παρίσι της Τζαζ και της πρωτοπορίας του 50 και του 60. 88 λεπτά υποδειγματικής κινηματογραφικής αφήγησης και ένα ανεπανάληπτο φινάλε που έχει ήδη περάσει στην κινηματογραφική ιστορία.

Roma: Σε φιλμ ασπρόμαυρο εγγράφει τις αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία ο Αλφόνσο Κουαρόν και κάνει μια από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του, με φόντο το Μεξικό του 1971 και οδηγό την ιστορία της οικογένειάς του και της ιθαγενούς υπηρέτριας του σπιτιού που τον μεγάλωσε. Χαμηλόφωνο αλλά εκφραστικό ταξικό πορτραίτο μιας χώρας και μιας εποχής γεμάτης ανισότητα, βία και καταπίεση τάξεων, φυλών και κυρίως γυναικών. Η ταινία, που προορίστηκε για την πλατφόρμα Netflix, αποτέλεσε και τον καλλιτεχνικό πολιορκητικό κριό της στο παγκόσμιο σύστημα παραγωγής και διανομής, με ισόπαλο μέχρι στιγμής αποτέλεσμα αφού οι βραβεύσεις της και οι πιθανότητες για οσκαρικές υποψηφιότητες βασίστηκαν στην επιλεκτική περιορισμένη προβολή της και σε κινηματογραφικές αίθουσες.

 

Οι Τρεις Πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι: Ο διασημότερος εν ζωή Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας και ευκαιριακά σεναριογράφος και σκηνοθέτης κινηματογραφικών ταινιών, ο πολυβραβευμένος Μάρτιν Μακντόνα, εστιάζει το σαρκαστικό του μικροσκόπιο σε μια αμερικάνικη κωμόπολη όπου η επαρχιακή pax Americana διαταράσσεται από υπόγεια ρεύματα παντοειδούς βίας που ηλεκτρίζουν τις ούτως ή άλλως έτοιμες να εκραγούν ψυχές μιας χούφτας ψυχικά και κοινωνικά καταπιεσμένων ανθρώπων. Δεν υπάρχουν αρκετά θαυμαστικά για να περιγράψουν τη σεναριακή τελειότητα αυτής της ταινίας και τους ανάγλυφα δομημένους χαρακτήρες των ηρώων που τοποθετούν αυτόματα αυτές τις Τρεις Πινακίδες στο Πάνθεον του κλασσικού αμερικάνικου σινεμά. Πολλοί εστίασαν στο σκοτεινό χιούμορ της ταινίας, συγγενές με το σινεμά των Κοέν, παραβλέποντας την τραγική δομή της ανέλιξης της ιστορίας και της μοίρας των τριών τουλάχιστον βασικών χαρακτήρων, της Μίλντρεντ, του Γουίλομπι και του Ντίξον. Αλλά και την ηθική αμφισημία μιας ιστορίας που φλερτάρει με την έννοια της αυτοδικίας ως συστατικού στοιχείου του αμερικάνικου πολιτισμού.

Dogman : Η νέα ταινία του Ματέο Γκαρόνε είναι ένα μεγαλειώδες αφήγημα για τη κτηνώδη βία στον πυρήνα των σύγχρονων παρακμιακών κοινωνιών με οδηγό την κωμικοτραγική φιγούρα ενός φύλακα σκύλων. Μια νεορεαλιστική παραβολή για τη ματαίωση κάθε ελπίδας και την τυφλή αντίδραση που προκαλεί αυτή σε έναν κοινό άνθρωπο του τύπου «δεν είχε δώσει δικαίωμα στη γειτονιά». Παρακμασμένο αστικό τοπίο, βία, παραβατικότητα, βουβή απελπισία και όνειρα για μια καλύτερη ζωή που συνεχώς ματαιώνονται με οδηγό τον εκπληκτικό (και πολυβραβευμένο για την ερμηνεία του) Μαρτσέλο Φόντε. Στη shortlist του ξενόγλωσσου Oscar δεν τα κατάφερε πάντως να μπει.

 

Περίπτωση Συνείδησης : Σε ένα δράμα υποδειγματικής σύλληψης και εκτέλεσης, ο θάνατος χτυπά απρόβλεπτα και άδικα αλλά αν και βρισκόμαστε σε μουσουλμανικό έδαφος, δεν είναι το κισμέτ και η βαριά η μοίρα που τον φέρνει αλλά οι συνέπειες απερίσκεπτων ανθρώπινων επιλογών. Η ταινία του Ιρανού Βαίντ Τζαλιλβάντ (αρχικά γνωστή με τον διεθνή της τίτλο “Ούτε όνομα ούτε υπογραφή”) που σάρωσε τα Ιρανικά βραβεία και αποτέλεσε την πρόταση της χώρας για το ξενόγλωσσο Oscar, είναι ένα συγκλονιστικό στην εξέλιξη του πορτραίτο μιας κοινωνίας γεμάτης ανισότητα και αδικία, που υποστηρίζεται από σπουδαίες ερμηνείες και κρατάει συχνά τον θεατή στην άκρη του καθίσματος. Ένα κορυφαίο δείγμα του ηθικολογικού και οντολογικού κινηματογράφου που εξήγαγε στην Δύση ο Ασγκαρ Φαραντί, σκοτεινό, πικρό και μεγαλοπρεπές. Σε ένα δίκαιο κόσμο ο Ναβίντ Μοχαμαντζαντέχ θα ήταν υποψήφιος για Oscar β΄ αντρικού ρόλου για το συγκλονιστικό πορτραίτο χαροκαμένου πατέρα που δημιούργησε εδώ.

Πρόσωπα & ιστορίες (Visages Villages): H 89χρονη Ανιές Βαρντά, σκηνοθέτης και εμβληματική δημιουργός της Γαλλικής  Νουβέλ Βαγκ των 60s, και ο διάσημος 35χρονος φωτογράφος και εικαστικός JR δημιουργούν ένα κινηματογραφικό οδοιπορικό ανάμεσα σε ντοκιμαντέρ και ταινία δρόμου. Ανακαλύπτοντας σταδιακά την καλλιτεχνική τους συγγένεια, η γλυκύτατη γιαγιά Ανιές και ο JR μοιράζονται το πάθος για τις εικόνες και τις μνήμες που κουβαλούν αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται, παρουσιάζονται και μοιράζονται. Εικόνες, άπειρες εικόνες. Μας περιβάλουν στη ζωή, μας βομβαρδίζουν μέσα από το διαδίκτυο και τη διαφήμιση. Ποιο είναι όμως το βαθύτερο μήνυμα τους; Τι είναι αυτό που δίνει τη δύναμη στην εικόνα; Το περιεχόμενο που αποτυπώνει ή η μνήμη που εμπεριέχεται σ αυτήν και απαθανατίζεται στο διηνεκές; Αυτά και άλλα πολλά απασχολούν αυτό το φαινομενικά αταίριαστο δίδυμο που κατά βάθος αποτελείται από παραπληρωματικές καλλιτεχνικές ψυχές. Ένα ανθολόγιο εικόνων, καλλιτεχνική διαθήκη και μαζί υποθήκη συντήρησης της ανθρώπινης μνήμης και της ιστορίας στον μεταμοντέρνο 21ο αιώνα.

Οι Απίθανοι 2: 14 χρόνια μετά την εμφάνιση των Απίθανων που σάρωσαν ταμεία, Oscar και τις καρδιές της ανθρωπότητας, ο Μπραντ Μπερντ επέστρεψε με όρεξη στο ήδη pop classic δημιούργημά του και μας παρέσυρε και πάλι, μέσα από μια καλογραμμένη ιστορία που ανακατεύει χιούμορ, πολιτικό σχόλιο και σπιντάτη δράση, στο σύμπαν των Απίθανων Παρ και της μοναδικής Εντνα Μοντ. Χιούμορ, σαρκαστικά σχόλια για την τρέχουσα κατάσταση της ανθρωπότητας, πολιτική αλληγορία και φυσικά ένα απαράμιλλο οπτικό, ηχητικό και μουσικό design που χαίρεσαι να βλέπεις και να ακούς. Ένα από τα αδιαφιλονίκητα φαβορί για το επόμενο Animation Oscar.

 

Climax : Η καλύτερη ταινία μέχρι σήμερα του ακραία προκλητικού Γαλλοαργεντίνου δημιουργού είναι ένας αλληγορικός χορευτικός εφιάλτης κορυφαίας σκηνοθετικής δεξιοτεχνίας. Ένα αληθινό γεγονός δίνει την έμπνευση στον προκλητικό δημιουργό του Irreversible να ξεδιπλώσει για μια ακόμη φορά τους πεσιμιστικούς εφιάλτες του για το παρόν και το μέλλον του ανθρώπινου είδους. Αυτή τη φορά όχημα είναι μια ομάδα χορευτών που συγκεντρώνεται σε ένα απόκοσμο στούντιο για να προβάρει μια χορογραφία. Η βραδιά εξελίσσεται σε χορευτικό (και όχι μόνο) αυτοσχεδιασμό καθώς το ποτό κυλάει και τα πάθη εξάπτονται .Ένα σκοτεινό ντελιριακό κομψοτέχνημα που κατά προτίμηση παρακολουθείται σε σκοτεινή άιθουσα, με ήχο στη διαπασών και ένα ποτήρι sangria στο χέρι…

Spider-Man: Μέσα στο αραχνο-σύμπαν :  Εκλαϊκευμένα μαθήματα κβαντικής φυσικής σε συσκευασία καλειδοσκοπικού animation και σε συνδυασμό με αποδόμηση όλων των υποχθόνιων φυλετικών στερεότυπων του comic σύμπαντος των υπερηρώων. Όχι ένας, όχι δύο, τέσσερις ολόκληροι spider people (και ένα spider pig) κατεδαφίζουν σύμπαντα και χτίζουν το μέλλον των κόμικς ή τουλάχιστον του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel σε ένα ξέφρενα εμπνευσμένο animation.

Και μετά την (αναγκαστικά κάπως μπαγιάτικη) παραπάνω δεκάδα, μπαγιάτικη αφού περιλαμβάνει και ταινίες της περσινής σεζόν που ήδη έχουν κάνει τον καλλιτεχνικό τους κύκλο αλλά άργησαν να προβληθούν στη χώρα μας, να αναφέρουμε και κάποιες ακόμη ταινίες που άφησαν το στίγμα τους και μας άρεσαν πολύ:

Ο πρώτος άνθρωπος του Ντέμιεν Σαζέλ, που παρουσιάζει με εντελώς αντιηρωικό τρόπο μια ουσιαστικά ηρωική ζωή όπως αυτή του αστροναύτη Νιλ Άρμστρονγκ με τον Ράιαν Γκόσλινγκ να κατεβάζει υπερβολικά τους ερμηνευτικούς τόνους και την Κλαιρ Φόι να δίνει ρεσιτάλ στο ρόλο της συζύγου του. Αναπάντεχη καλλιτεχνική συνέχεια για τον δημιουργό του La La Land.

Foxtrot του Σαμουήλ Μαόζ. Μια συγκλονιστική ταινία από το Ισραήλ που ξετυλίγει (ενοχλητικά όπως αποδείχτηκε) την τραγωδία μιας χώρας όπου συνθλίβονται τρεις γενιές-πιόνια μιας ειρωνικής μοίρας που δεν τους αφήνει να δουν πιο πέρα από τη μύτη τους αλλά και να διακρίνουν «τον ελέφαντα στο δωμάτιο».

 

Το Νησί των Σκύλων, το stop motion κομψοτέχνημα του Γουές Άντερσον που είναι ένας ιδιοφυής φουτουριστικός ύμνος στην Ιαπωνική κουλτούρα. Ο Άντερσον φτιάχνει ένα συγκαλυμμένο παραμύθι για τα μεγάλα παιδιά της σκληρής και αδυσώπητης σύγχρονης εποχής, που κρύβει στον πυρήνα του, πίσω από το σαρκαστικό για να μην πούμε «κυνικό» χιούμορ του, όλο το μεγαλείο και τις ανθρωπιστικές αξίες του σινεμά του μέγα Ακίρα Κουροσάβα, συνυφαίνοντας έναν ύμνο στη φιλία, την αγάπη για τα ζώα και τις οικολογικές αξίες με ένα high tech ρετρό-φουτουριστικό θέαμα, με φόντο την Ιαπωνία ως μεταβιομηχανικό τοπίο τέχνης.

Ιστορίες μιας νύχτας (Posoki). Η νύχτα, η πόλη και η παρακμή μιας κοινωνίας μέσα από συγκλονιστικές ιστορίες της νυχτερινής βάρδιας ταξιτζήδων της Σόφιας. Ο Στέφαν Κομαντάρεφ, πρώην ψυχίατρος, χειρίζεται την κάμερα σαν ιατρικό εργαλείο και το πίσω κάθισμα του ταξί σαν ιατρικό καναπέ όπου ο «ασθενής» εξομολογείται τις αγωνίες του ή και σε κάποιες περιπτώσεις ξερνάει τη χολή του και τη μαύρη του ψυχή. Νυχτερινές διαδρομές που αναδεικνύουν ένα λαό με τσακισμένο ψυχισμό, καταβεβλημένο από το οικονομικό αδιέξοδο και την έκπτωση κάθε παραδοσιακής κοινωνικής δομής.

 

Και βέβαια η αγαπημένη μας Ελληνική ταινία που προβλήθηκε μέσα στη χρονιά  που τελείωσε δεν είναι άλλη από την ασπρόμαυρη κομεντί του 2017 με τον μακρύ τίτλο Too Much Info Clouding Over My Head. Ένα απολαυστικό και κατά διαστήματα σπαρταριστό φιλμ, διπλός φόρος τιμής από τη μια στον πρώιμο Γούντι Άλεν (αλλά και στο indie σύμπαν του Kevin Smith) και από την άλλη στις παλιές ασπρόμαυρες ελληνικές κωμωδίες των 60s (αλλά και το No budget Story), διαθέτει σωστό ρυθμό, άπειρα και εφευρετικά γκαγκ, νοσταλγικά ασπρόμαυρη φωτογραφία και τη χαρισματική παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη Βασίλη Χριστοφιλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Αυτές και άλλες πολλές ταινίες όπως το Bohemian Rhapsody, το Ένα Αστέρι Γεννιέται (δεν χρειάζονται νομίζω σχόλια και για τις 2), Ο ένοχος, το one man show θρίλερ από τη Δανία που έκανε πάταγο, ο Οίκτος, το έπος χιουμοριστικού παραλόγου του Μπάμπη Μακρίδη, η λεπτεπίλεπτη Αόρατη Κλωστή του Άντερσον με τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις, το παραλήρημα του Τζορτζ Κοσμάτου στη Mandy με την grande επιστροφή του Νίκολας Κέιτζ, ο Γιοακίν Φήνιξ στο You were never really here της Λίν Ράμσεϊ, η ευαίσθητη Lady Bird, το τολμηρό Call me By your name του Λούκα Γκουαντανίνο  και το εκρηκτικό Μετά τον Χωρισμό του Ξαβιέ Λεγκράν, μας έφτιαξαν τις μέρες και τις νύχτες της χρονιάς.

Τίποτα όμως δεν έχει κλείσει οριστικά αφού δεν έχουν ακόμη προβληθεί φημισμένες φετινές ταινίες όπως If Beale Street Could Talk, The Green Book, Capernaum και φυσικά η (αδικαιολόγητα καθυστερημένη) Ευνοούμενη του Γιώργου Λάνθιμου, η οποία ελπίζουμε να φιγουράρει σε όλους τους απολογισμούς του 2019.

Απολογισμοί λοιπόν. Σχετικοί και απλά χρήσιμοι λόγοι για να μην ξεχνιόμαστε… Διαβάστε περισσότερα για τις ταινίες στα επιμέρους άρθρα του Grand magazine .

Την επόμενη Δευτέρα το πρωί που θα έχουν ανακοινωθεί οι νικητές των Χρυσών Σφαιρών θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για την ανακοίνωση των Οσκαρικών υποψηφιοτήτων. Καλή κινηματογραφική χρονιά and may the Oscar be with you (και με τις ταινίες που προτιμάτε).

Τάσος Ντερτιλής