J’ Accuse – Κατηγορώ …!

Παραγωγή: Γαλλία/Ιταλία – 2019 

Διάρκεια: 132 λεπτά 

Είδος: Δράμα Εποχής 

Βαθμολογία: * * * ½ 

Σκηνοθεσία: Roman Polanski 

Πρωταγωνιστούν: Jean Dujardin, Louis Garrel, Emmanuelle Seigner, Grégory Gadebois, Hervé Pierre, Wladimir Yordanoff, Didier Sandre, Melvil Poupaud, Eric Ruf, Mathieu Amalric, Laurent Stocker, Vincent Perez, Michel Vuillermoz, Vincent Grass, Denis Podalydès, Damien Bonnard, Laurent Natrella, Bruno Raffaelli, Nicolas Bridet, André Marcon. 

 Γαλλία, 1895: ο Εβραϊκής καταγωγής λοχαγός Άλφρεντ Ντρέιφους, ένας νέος αξιωματικός του γαλλικού στρατού, κατηγορείται άδικα για διαρροή στρατιωτικών μυστικών και κατασκοπεία για λογαριασμό της Γερμανίας και καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη στο Νησί του Διαβόλου. Ανάμεσα στους μάρτυρες είναι και ο αξιωματικός Ζορζ Πικάρ, ο οποίος λίγο αργότερα προάγεται σε διοικητή της μονάδας στρατιωτικής αντικατασκοπείας που εντόπισε τον Ντρέιφους. Όταν, όμως, ο άτεγκτος αλλά έντιμος Πικάρ ανακαλύπτει ότι κρατικά μυστικά εξακολουθούν να διαρρέουν στους Γερμανούς, δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Ο αγώνας του να ανακαλύψει την αλήθεια θα τον παρασύρει σε ένα σκοτεινό λαβύρινθο διαφθοράς και ψεύδους που θα απειλήσει όχι μόνο την τιμή του αλλά και τη ζωή του.

Υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική σκηνή στη μέση περίπου του φιλμ που δείχνει έξαλλα πλήθη να καίνε αντίτυπα της εφημερίδας L’Aurore που δημοσίευσε το πρωτοσέλιδο «Κατηγορώ» του μέγιστου συγγραφέα Εμίλ Ζολά κατά της υποκρισίας του κρατικού μηχανισμού της εποχής που οδήγησε στην εξόντωση έναν αθώο και έντιμο άνθρωπο, μόνο και μόνο γιατί ήταν Εβραίος. Η κάμερα επικεντρώνεται στο σωρό από τις φλεγόμενες εφημερίδες και απομακρύνεται σιγά σιγά για να συλλάβει τη γενικότερη εικόνα του Αντισημιτισμού που κατέτρωγε τα σωθικά της Γαλλικής (και όχι μόνο) κοινωνίας του 19ου αιώνα, με τις σπασμένες βιτρίνες καταστημάτων με τα ζωγραφισμένα άστρα του Δαβίδ. Ένα πλάνο ψυχρό, παρατηρητικό, αντίστοιχο με παρόμοιες σκηνές στον Πιανίστα, που αποτυπώνει ένα προάγγελο της χιτλερικής ιδεολογίας που δηλητηρίαζε αργά και σταθερά την καρδιά της Ευρώπης. Ενός σύνθετου μίσους, εθνοκαθαρτικού, θρησκευτικού και ταξικού, του οποίου η υπόθεση Ντρέιφους υπήρξε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Αυτό το κλίμα αποτυπώνει με τον πιο ακριβή, σχολαστικό αλλά και μεγαλοπρεπή τρόπο το 22ο φιλμ του 86χρονου πλέον Γαλλοπολωνού δημιουργού, επικαιροποιώντας τη σχέση του με τη σημερινή εκφασισμένη πραγματικότητα αλλά και αντανακλώντας την αιώνια προβληματική σχέση του δημιουργού της με τη δικαιοσύνη.

Ο μόνιμος τα τελευταία χρόνια συνεργάτης του Πολάνσκι, συγγραφέας Ρόμπερτ Χάρις, διασκευάζει σεναριακά το δικό του best seller «An Officer and a Spy» που επανέρχεται στη συγκλονιστική υπόθεση Ντρέιφους από τη μεριά ενός από τους κατήγορους του, του αδέκαστου Συνταγματάρχη Πικάρ τον οποίο υποδύεται με απίστευτη ωριμότητα και παλιομοδίτικη λάμψη ο Ζαν Ντιζαρντέν. Αυτός λοιπόν ο συντηρητικός αξιωματικός, αντισημίτης εκ φύσεως και εκπρόσωπος του στρατιωτικού κατεστημένου, απόλυτα δε πιστός στον κρατικό μηχανισμό, κλονίζεται (και παρασύρει μαζί του και τον θεατή) όταν αρχίζει να διακρίνει τις ελαττωματικές ραφές του κατασκοπικού πουλόβερ που φόρεσαν στον Ντρέιφους και όταν συνειδητοποιεί ότι για την Εξουσία σημασία δεν έχει η αλήθεια και η τιμή αλλά η τυφλή υπακοή και η λαμπερή και συμφέρουσα επιφάνεια. Οι Θεσμοί με άλλα λόγια είναι αλάνθαστοι και αλλοίμονο σε όποιον τους αμφισβητεί. Δεν είναι καθόλου τυχαία η έμφαση που δίνει η ταινία στην κατάσταση διάλυσης της αντικατασκοπικής υπηρεσίας που βρίσκει ο Πικάρ. Αλάνθαστοι μεν, κωλοχανεία δε. Κάπως έτσι δεν πορεύονται οι εξουσίες μέχρι σήμερα σε όλα τα μήκη και πλάτη της Υφηλίου;

Η εντυπωσιακή επιφάνεια και το λούσο της υπερπαραγωγής ελάχιστα μασκαρεύουν την οργή του δημιουργού της ταινίας απέναντι στις συνεχείς καταχρήσεις της Εξουσίας και στη στοχοποίηση μιας φυλής, μια οργή παρόμοια με αυτή του δημιουργού της Chinatown, της Τες, του Πιανίστα και του Αόρατου Συγγραφέα. Η περσινή διαγραφή του από τις τάξεις της Αμερικάνικης Ακαδημίας και τα πρόσφατα γεγονότα με τις νέες καταγγελίες εναντίον του (άσχετα αν ισχύουν ή όχι) που οδήγησαν στην κοινωνική στοχοποίηση της ταινίας και τις κραυγές για την απόσυρση και εξαφάνισή της, είναι η καλύτερη απάντηση ότι η μισαλλοδοξία, σε όποια μορφή, ποτέ δεν θα σβήσει. Εξάλλου αν και η ταινία κατέληξε με πολλές υποψηφιότητες στα φετινά Ευρωπαϊκά Βραβεία και οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν προγραμματίσει τη διανομή της, οι ημερομηνίες εξόδου σε Βρετανία και ΗΠΑ παραμένουν ακόμη κενές.  

Στην Ευρώπη όμως προτίμησαν, αντί να «τον κάψουν επιτέλους τον παλιόγερο να ησυχάσουμε», να βραβεύσουν το «Κατηγορώ» του με τον Αργυρό Λέοντα του Φεστιβάλ Βενετίας. Κι αυτό είναι μια ελπίδα για την ελευθερία της Τέχνης ακόμη και δημιουργών όπως ο Πολάνσκι που δεν υπήρξαν και οι υποδειγματικότεροι στον παρελθόντα προσωπικό τους βίο.

Μια ταινία που αποπνέει δέος και σεβασμό, διαθήκη και απολογία μαζί ενός αεί κατηγορούμενου καλλιτέχνη, ίσως η τελευταία μεγάλη στιγμή μιας λαμπρής κινηματογραφικής καριέρας και ενός μακρού και ταραγμένου βίου.   

Διανομή: Odeon 

Στις αίθουσες από 01.01.20