Milko Lazarov: στην Αθήνα για την Aga
Ο Μίλκο Λαζάροφ είναι ένας χαμογελαστός άνθρωπος! Ο σκηνοθέτης της εκθαμβωτικής Aga (και Πρόεδρος της Εταιρείας Βουλγάρων Σκηνοθετών) βρέθηκε στην Αθήνα για την πρεμιέρα της ταινίας του, που επιλέχθηκε από τη Βουλγαρία για να εκπροσωπήσει τη χώρα στα φετινά Όσκαρ καλύτερης διεθνούς παραγωγής. Μιας ταινίας που εδώ και πάνω από ένα χρόνο έχει κάνει ένα γύρο θριάμβου σε πολλά Φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και η Θεσσαλονίκη. Μια ταινίας που γυρίστηκε κυριολεκτικά στην άκρη του Κόσμου, στον παγωμένο Βορρά της Σιβηρικής Γιακουτίας, μιας ταινίας επιβλητικής και βαθιά συναισθηματικής που δεν μοιάζει με καμία άλλη πρόσφατη παραγωγή.
Στην Αθήνα βρέθηκε συνοδευόμενος από την παραγωγό και μοντέρ της ταινίας, την πολυμήχανη Βεσέλκα Κιριακόβα. Γιατί πρέπει να είσαι πολυμήχανος για να οργανώσεις μια παραγωγή σε ξένη χώρα, σε ακραίες κλιματικές συνθήκες, με πολύγλωσσα συνεργεία και αφού τα καταφέρεις τέλεια να κάνεις από πάνω και το μοντάζ. Για αυτό λοιπόν ο Μίλκο Λαζάροφ είναι ένας χαμογελαστός άνθρωπος!
Σε μια υπέροχη συζήτηση που περιλάμβανε ταξίδια, Ιστορία, κλίματα, πίστη, ταινίες και…μπύρες, μιλήσαμε για την Aga και τις ιδέες γύρω από το φιλμ.
Πως γεννήθηκε η ιδέα για την ταινία;
Για να πω την αλήθεια δεν θυμάμαι πια και πολύ καλά. Ίσως επειδή όταν ήμουν μικρό παιδί μου έκαναν εντύπωση όλα αυτά τα βιβλία που διάβαζα για τους εξερευνητές όπως ο Κουκ ή ο Άμουντσεν. Όταν είμασταν παιδιά παίζαμε τους μικρούς εξερευνητές που ανακάλυπταν τον Βόρειο Πόλο ή άλλα εξωτικά μέρη, έτσι υποθέτω έχει να κάνει με την παιδική μου ηλικία. Δεν θυμάμαι ακριβώς αλλά όταν γεννήθηκε η ιδέα για αυτή την ταινία, νομίζω ότι αυτόματα έκανα τη σύνδεση με τις ωραίες παιδικές μου αναμνήσεις.
Κι έτσι λοιπόν μπήκε μπροστά η παραγωγή του φιλμ...
Ναι, δεν ξέρω πως αλλά ήταν εύκολα από την αρχή τα πράγματα. Κανείς μας δεν περίμενε πραγματικά ότι θα εγκριθεί από την Κρατική Επιτροπή η χρηματοδότηση μιας ταινίας που δεν είχε καμία σχέση με τη χώρα και που θα γυριζόταν στην άλλη άκρη του κόσμου. Και όμως κάναμε την αίτηση με την Βέσι την παραγωγό μου και εγκρίθηκε και μετά ήρθαν και τα χρήματα της συμπαραγωγής από τη Γαλλία και τη Γερμανία. Ίσως είχε αστέρι το σχέδιό μας, δεν ξέρω. Ίσως είδαν τις δυνατότητες. Ξέρετε αρχικά δίσταζα να πάω στο Arte γιατί έχουν τη φήμη ότι απαιτούν την αυστηρή τήρηση του σεναρίου ενώ εγώ που ξέρω τον εαυτό μου ήξερα πολύ καλά τι θα γίνει από την πρώτη μέρα στα γυρίσματα όπου θα άφηνα το σενάριο κατά μέρος και θα έκανα αυτό που ξέρω. Όταν αργότερα τους ρωτήσαμε πως και δεν ανακατεύτηκαν μας απάντησαν ότι όλοι αγαπούν μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο χιόνι, υπάρχει έτοιμο κοινό εκεί έξω που αγαπάει αυτές τις ιστορίες.
Και μάλιστα, γυρίσατε τελικά το φιλμ στη γλώσσα των Σάκα, της Γιακουτίας.
Ούτε αυτό το είχαμε σχεδιάσει, μάλιστα αρχικά είχαμε αποφασίσει να το γυρίσουμε σε μια άλλη διάλεκτο Inuit, όμως όλοι, ηθοποιοί και συνεργείο επέμεναν να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα τους παρότι δεν θέλαμε να περιορίσουμε εθνοτικά την ιστορία, θέλαμε να κάνουμε μια ταινία για το Βορρά αλλά η γλώσσα των Σάκα είναι μια τόσο όμορφη, μουσική γλώσσα που δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε. Μάλιστα, εντυπωσιαστήκαμε από την πρώτη στιγμή που φθάσαμε στο αεροδρόμιο και ακούσαμε τις ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα και ακούγονταν σαν μουσική. Έτσι λοιπόν, αποφασίσαμε να δουλέψουμε σ αυτή τη γλώσσα, συγκρατώντας έτσι και το κόστος παραγωγής, κάτι που έκανε πολύ ευτυχή και τη Βέσι την παραγωγό μου.
Τι εποχή έγιναν τα γυρίσματα;
Φθάσαμε στα μέσα Φεβρουαρίου και κάναμε γύρισμα μέχρι την Πρωτομαγιά. Θα μπορούσαμε να το πούμε και Άνοιξη, λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική διαφορά με την Ευρώπη. Όταν φθάσαμε η θερμοκρασία ήταν 42 υπό το μηδέν και κάναμε γυρίσματα σε θερμοκρασίες περί τους 30 υπό το μηδέν. Η πραγματική αίσθηση βέβαια ήταν σαν 10 υπό το μηδέν αφού δεν υπάρχει υγρασία και το κρύο εκεί είναι ξηρό, ιδιαίτερα όταν δεν φυσάει αέρας. Κάναμε εξωτερικά γυρίσματα για 12 με 14 ώρες την ημέρα και θυμάμαι ένα περιστατικό που πηγαίναμε ένα πρωί για γύρισμα και το θερμόμετρο του Jeep έγραφε -12 και τους είπα σήμερα θα κάνει ζέστη. Και πράγματι, με τις χοντρές επενδύσεις που είμασταν αναγκασμένοι να φοράμε, ζεσταθήκαμε! Και κατά την αναχώρηση τον Μάιο η θερμοκρασία είχε ανεβεί στους 2 βαθμούς και είπαμε ότι τώρα ναι, είναι Άνοιξη η τουλάχιστον καλύτερα από την Βουλγαρία όπου βρήκαμε μια θερμοκρασία στους 2 υπό το μηδέν.
Υπήρξαν δυσκολίες επικοινωνίας με το καστ λόγω της γλώσσας;
]Ήταν ένα παράξενο σετ. Η ομάδα μου δεν μιλούσε Ρωσικά, ο δεύτερος βοηθός μου ήταν από τη Γιακουτία κι έτσι έδινα οδηγίες στα Αγγλικά στον πρώτο μου βοηθό που τις μετάφραζε στα Ρωσικά στο δεύτερο βοηθό κι εκείνος με τη σειρά του τις μετέφραζε στα Σάκα. Βέβαια, μετά από λίγο καιρό γνωριστήκαμε και ξέραμε τι ζητούσαμε και όλα έγιναν ευκολότερα και βρήκαν το δρόμο τους. Μετά πάλι που έπρεπε να κάνουμε τους υπότιτλους ήταν κάπως αστείο να μεταφράζουμε από Σάκα σε Ρωσικά και από εκεί σε Βουλγάρικα με βάση τα οποία έγιναν οι Αγγλικοί υπότιτλοι. Πάντως με αυτό τον τρόπο έμαθα το εξής: όσο περισσότερο μεταφράζεις μια ιδέα τόσο πιο ακριβής γίνεται στο τέλος, αφού όλοι οι ενδιάμεσοι μεταφραστές προσπαθούν να βάλουν τα δυνατά τους για να αποδώσουν την ουσία της και έτσι να αποκρυσταλλωθεί οριστικά.
Πως ορίζετε το σύστημα που ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή; Καπιταλισμό, απληστία, κάτι διαφορετικό;
Λίγο από όλα τα παραπάνω, υποθέτω. Αλλά μιλώντας για κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφερθούμε στην κλιματική αλλαγή που συντελείται εντός μας. Οι ψυχές μας έχουν μολυνθεί από την απληστία με την οποία επεμβαίνουμε στη Μητέρα Φύση. Θανάσιμο αμάρτημα και θα έχουμε πολλά να εξομολογηθούμε όταν θα έρθει, γιατί θα έρθει, η Αποκάλυψη. Με όλα αυτά στα οποία υποβάλλουμε τη Φύση, καθένας από εμάς θα λάβει αυτό που του αξίζει. Ως Χριστιανός Ορθόδοξος και άνθρωπος με πίστη νομίζω ότι δεν θα τη γλυτώσουμε τόσο εύκολα από μεταφυσική άποψη.
Πως ορίζετε ένα φυσιολογικό τρόπο ζωής σήμερα;
Να αισθάνεσαι ότι ανήκεις κάπου, να έχεις το δικό σου μικρό βασίλειο μέσα στην καρδιά σου που να περικλείει την αγαπημένη σου οικογένεια, τους φίλους σου, τους ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι ιδέες και αξίες και να διατηρείς τα όρια αυτού του βασιλείου σαφή και ξεκάθαρα.
Πως σας φάνηκε η επιλογή της ταινίας για τα Oscar;
Για να πω την αλήθεια, το περιμέναμε κάπως, λαμβάνοντας υπόψη την φετινή παραγωγή του Βουλγάρικου σινεμά. Η δική μας ταινία υπήρξε η πιο δημοφιλής και επιτυχημένη Βουλγάρικη ταινία σε ολόκληρο το διεθνές κύκλωμα των φεστιβάλ κι έτσι δεν μας ξάφνιασε όταν μας επέλεξαν.
Kάποιοι είπαν ότι με το λυρικό φινάλε επιδιώξατε το εύκολο συναίσθημα. Tι απαντάτε;
Δοκιμάσαμε πολλούς τρόπους ενορχήστρωσης της τελικής σκηνής μια και γνωρίζαμε ότι ήταν καθοριστική για ολόκληρη την ταινία. Τελικά αποφασίσαμε να κρατήσουμε τη μουσική του Μάλερ αν και την είχαμε ξαναχρησιμοποιήσει στο μέσον της ιστορίας στη σκηνή με το ραδιοφωνάκι. Είχαμε μόνο τους ηθοποιούς, πρόσωπο με πρόσωπο, δακρυσμένους και χρειαζόμασταν κάτι που θα τονίσει τον συναισθηματικό παράγοντα. Και αποφασίσαμε ότι η συγκεκριμένη μουσική ταίριαζε ιδανικά. Έχω την άποψη ότι μια ταινία είναι σαν τον κομήτη στον οποίο αυτό που διακρίνουμε στον ουρανό είναι η ουρά του. Έτσι και η τελευταία σκηνή είναι η ουρά, η εντύπωση που κουβαλάει ο θεατής φεύγοντας και η σκηνή η τελευταία η τέλεια, το αποκορύφωμα όλης της αφήγησης. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, τον οποίο θαυμάζω απεριόριστα, έκανε ακριβώς το ίδιο στον Μελισσοκόμο.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Το επόμενο σχέδιο…Μια ιστορία με προσωρινό τίτλο Το Κοπάδι που εκτυλίσσεται στα βουνά ανάμεσα σε Βουλγαρία και Ελλάδα, με πρωταγωνιστή τον Χρήστο Στέργιογλου στο ρόλο ενός ορεσίβιου γέρου που συναντά μια νεαρή, άσχημη αλλά καλοκάγαθη γυναίκα. Το σχέδιο βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση και πρόκειται να το παρουσιάσουμε τον επόμενο μήνα στο Φεστιβάλ Βερολίνου όπου είμαστε προσκεκλημένοι.
Συνέντευξη : Τάσος Ντερτιλής για το Grand Magazine
Προλαβαίνετε ακόμη να δείτε την AGA στις αίθουσες :
Studio New Star Art Cinema, από Κυριακή 1/2/20 έως και Τετάρτη 5/2/20 στις 20.45 και
Διάνα (Μαρούσι) την Κυριακή 1/2/20 στις 20.30
Περισσότερα για το φιλμ στο παρακάτω link
http://www.grandmagazine.gr/ngine/article/5015/aga